بررسي ساختار گذرايي سوره يوسف براساس دستور نقشي نظام‌مند هليدي

دستور نقش‌گرايي هليدي بر اهمّيت نقش و معنا تأكيد مي‌ورزد و زبان را با توجه به نقش آن در تعاملات اجتماعي بررسي مي‌كند. در پژوهش حاضر، ساختارِ گذرايي سوره يوسف از منظر فرانقشِ تجربي با توجه به دستور نقشي نظام‌مند هليدي بررسي شده است تا ميزان و نقش فرايندهاي به‌كاررفته در شكل‌دهي سبك خاص اين سوره، آشكار و از اين رهگذر شناخت بهتري از آن حاصل شود. براي اين منظور، تمامي جمله‌واره‌هاي موجود در سوره يوسف، بررسي و فرايندها، شركت‌كننده‌ها و عناصر آنها استخراج و تحليل شدند. نتايج اين پژوهش نشان دادند در اين سوره، فرايند مادّي، بيشترين فراواني را دارد. متني كه روايت‌كنندۀ حوادث مهم زندگي پيامبري است، به‌طور طبيعي از كنش‌هاي مادي بهرۀ بيشتري مي‌برد. پس از فرايند مادّي، فرايند كلامي داراي بيشترين بسامد وقوع ‌است. دليل اين بسامد اين حقيقت است كه متن سوره يوسف به‌صورت مجموعه‌اي از «قول‌ها» ارائه شده است كه اشخاص گوناگون را در گفت‌وگوهايي در برابر هم قرار مي‌دهد. درواقع، در كنار بيان وقايع مهم ازطريق فرآيندهاي مادي، قرآن به كنش‌هاي گفتاري اشخاصِ روايت نيز توجه ويژه‌اي دارد. همين ويژگي سبب مي‌شود كل روايت با گفت‌وگو جريان يابد.