بررسي پديده بينامتنيت قرآني در اشعار «علي بن عيسي إربلي»

قرآن كريم يكي از حوزه‌هاي فعال و پردامنه مطالعات ادبي و زبان‌شناختي است كه محققان بسياري بدان تمايل پيدا كرده‌اند. يكي از زمينه‌هاي مطرح در اين خصوص، نگاه «بينامتنيت» به اين كتاب آسماني است. بينامتنيت يكي از پديده‌هاي زبان است كه به روابط بين متون پرداخته است و هر متني را خوانشي از متون ديگر مي‌داند. ميراث ديني يكي از مهم‌ترين مراجع الهام شاعران و نويسندگان از ديرباز بوده است و قرآن كريم در رأس اين ميراث ديني قرار دارد و شاعران شيعه از اين ميراث، بيش از ساير شاعران الهام گرفته‌اند. علي بن عيسي اربلي از شاعران بزرگ و محدثان برجسته شيعه و نيز از بزرگان علماي اماميه و صاحب اثر گرانقدر كشف الغمه است كه از اين امر مستثني نبوده است. بنابراين، بررسي و تبيين وام‌گيري اين شاعر برجسته شيعه از قرآن كريم با روش توصيفي‌تحليلي از اهداف مقاله حاضر است. از مهم‌ترين نتايج پژوهش، اين حقيقت است كه إربلي در اشعار خود به واژگان و مضامين قرآني و ساختارهاي دستوري قرآن اهتمام فراواني داشته است و بين اشعار او و قرآن كريم روابط بينامتني مختلفي روي داده است؛ بدين صورت كه گاه واژگان و الفاظ قرآني و گاهي عبارت‌ها و تركيب‌هاي قرآني را به‌كار برده و گاهي به حوادث و شخصيت‌هاي قرآني اشاره داشته و گاهي نيز تنها، مضمون آيه را در نظر داشته است. ايشان در مواردي معدود نيز به ساختار دستوري آيه توجه كرده است تا اين حقيقت را به اثبات برساند كه شاعران مسلمان و بخصوص شيعه، پيوندي ناگسستني با قرآن دارند و از آيات قرآني براي قداست‌بخشيدن به اشعار خويش و نيز غناي ساختاري و معنايي آن بهره فراوان برده‌اند.