عوامل همگرايي و واگرايي سياسي آل كيا با حكومت‌هاي مركزي از برآمدن تيموريان تا روي كار آمدن صفويه

Al Kia Convergence and Divergence Factors in Relation to Central Governments from the Rise of the Timurids to the Rise of Safavids

حكومت محلي آل كيا در فاصلة سده‌هاي هشتم تا دهم هجري قمري در گيلان و نواحي واقع در شرق سپيدرود موسوم به بيه‌پيش قدرت را در دست داشتند. اين خاندان حكومتگر، با اتخاذ سياست‌هاي هوشمندانه به اقتضاي شرايط و مناسبات زمانه، خود را از گزند حملات حكومت‌هاي وقت كه در ايران بر سر كار بودند حفظ نمودند و حتي الامكان توانستند كه استقلال داخلي خود را تداوم بخشند. اين پژوهش، با استفاده از روش توصيفي و تحليلي در پي آن است كه به بررسي عوامل و فاكتورهايي كه باعث همگرايي آل كيا با حكومت‌هاي مركزي وقت و همچنين مسائلي كه موجب تحريك و افزايش واگرايي و ميل به استقلال بيشتر در آنها شده است بپردازد. يافته‌هاي اين پژوهش بيانگر آن است كه عواملي همانند ميل به حفظ قدرت در اين خاندان محلي و ايمن شدن در برابر حملات حاكمان مركزي ميل به همگرايي را بين طرفين تقويت و همچنين تمايل به كسب قلمروي جديد توسط آل كيا و عامل جغرافيايي و اقليمي و داشتن مذهب متفاوت با حكومت مركزي و استقلال اقتصادي اين خاندان و نوع معيشت و عدم كمبود منابع آبي و مبارزات مداوم دهقاني در طول تاريخ گيلان، از نيروهاي محركة واگرايي بوده است.

The local government of Al-Kia ruled Gilan and areas to the east of Sepidrud known as “Biah Pish,” from the eighth to the tenth centuries of the Hijra. Having adopted clever policies with regard to the requirements and political relations of their time, this ruling family managed to stay safe from the attacks of Iran’s central governments. They even managed to maintain their domestic autonomy. Using an analytical descriptive method, this study seeks to investigate factors leading to AlKia’s convergence with the central governments as well as issues that led to an increase in their divergence from the central governments and desire for more autonomy. The findings of this study indicate that factors such as Al-Kia’s desire for holding power within this local family and staying safe from the central rulers’ attacks bolstered convergence between the two sides. On the other hand, factors such as AlKia’s desire for controlling more territory, geographical and climate factors, their adherence to a religious denomination different from that of the central government, the region’s economic independence, abundance of water resources, and peasant’s ongoing struggles throughout the history of Gilan were among the driving forces of divergence.