بررسي تكاپوهاي مشروعيت‌يابي اتابكان لر كوچك از حملۀ مغول تا تأسيس سلسله ايلخاني (616-656ق)

An Analytical Study on Legitimacy-Oriented Endeavors in Atabakan Lor the Small from the Mongols Invasion to the Establishment of Ilkhanid Dynasty (1220- 1260 AH)

حمله مغول به ايران در سال 616ق و مرگ سلطان محمد خوارزمشاه در 617ق به يكپارچگي سياسي ايران در چارچوب قلمرو خوارزمشاهيان پايان داد و دوره‌اي از بي‌ثباتي و رقابت‌هاي سياسي را در پي آورد. بنابراين بخش‌هاي مختلف ايران تحت نفوذ حكومت‌هاي محلي قرار گرفت. حكومت اتابكان لر كوچك (580-1006ق) از جملۀ اين حكومت‌هاي محلي است كه در دوران ضعف سلجوقيان تشكيل شده بود. حد فاصل بين تهاجم مغول تا تشكيل سلسلة ايلخاني، دوره‌اي سخت و بحراني براي اين حكومت محلي به شمار مي‌رفت. بحران مشروعيت و سردرگمي آنان در پيوند با بازماندگان سلطنت خوارزمشاهي، خلافت عباسي و دربار مركزي مغول، مهم‌ترين ابعاد تكاپوهاي سياسي ايشان بود. هدف مقاله حاضر با استفاده از روش توصيفي و تحليلي و بر پايۀ منابع كتابخانه‌اي، ارزيابي تكاپوهاي مشروعيت‌يابي اتابكان لر كوچك و تبيين مناسبات آنان با نهادهاي مشروعيت‌بخش به منظور گذار از اين دوران و حفظ موجوديت است. اين پژوهش، پس از بيان مقدمه‌اي از بحث و مروري بر اين حكومت محلي نشان مي‌دهد كه اتابكان لر كوچك از زمان شجاع‌الدّين، مؤسس اين حكومت، در روند مشروعيت‌يابي خود، به جايگاه مشروعيت‌بخش نهاد سلطنت و خلافت توجه داشتند، اما سقوط خوارزمشاهيان، ضعف خلافت و جدي‌شدن تهديد مغولان به‌تدريج در زمان جانشينان وي به تحوّل در مناسبات با خلافت در دوران حسام‌الدّين تا نفوذ فزايندة مغول در زمان بدرالدّين منجر گرديد و ادامة مشروعيت و حفظ موجوديت اتابكان لر را به تأييد مغولان وابسته نمود.

The Mongol invasion of Iran in 616 AH. an‎d the death of Sultan Mohammad Kharazmshah in 617 AH. ended the political unity of Iran within the framework of the Kharazm area and led to a period of instability and political competition. Therefore, various parts of Iran were influenced by local governments. The rule of Atabakan Lor the Small (580-1006 AH) is among these local governments formed during the Seljuk weakness. The interval between the Mongol invasion and the formation of the Ilkhanid dynasty was a difficult and critical period for the local governments of Iran. The crisis of their legitimacy and their head confrontation with the remnants of the Kharazmshahi monarchy, the Abbasid Caliphate, the Mongol central court were the most important dimensions of their political advancement. The purpose of this article, through a descriptive and analytical method and based on library resources, is evaluating legitimate efforts of Atabakan Lor and explaining their relationship with the legitimizing institutions in order to pass through this period and and to preserve their existence. The study, after giving an introduction to the discussion of this local government, shows that Atabakan, since the time of Shojaaddin,, the founder of this government, in their legitimation process, had been focusing on the legitimacy of the monarchy and the caliphate, but the fall of Kharazmshahian, the weakness of the caliphate and the seriousness of the Mongol threat led to a change in relations with the caliphate during the Hesam al-Din era until the increasing Mogol influence during Badr al-Din's time and continued the legitimacy of Atabakan Lor to the confirmation of the Mongols.