مناصب و مشاغل آستان قدس رضوي و پراكندگي آنها در محله‌هاي شهر مشهد در دورة ناصرالدين شاه

The professions and Jobs of Astan Quds Razavi and their dispersal in the neighborhoods of Mashhad during Naser-al-Din Shah era

ساختار و تشكيلات اداري آستان قدس در دورة قاجار و به‌خصوص در روزگار حاكميت ناصرالدين‌شاه همانند تشكيلات دورة صفويه و طبق دستورالعمل­ طومار عليشاهي در دورة افشاريه بود. اين پژوهش در پي بررسي و شناخت پراكندگي مناصب و مشاغل آستان قدس در هر يك از محله­ هاي شش­ گانه شهر مشهد، با تكيه بر نسخه خطي كتابچه تعداد نفوس ارض اقدس و شهر مشهد مقدس است. نسخه خطي مذكور در دورة پادشاهي ناصرالدين­ شاه و به دستور محمدتقي ميرزا­ ركن­الدوله، حكمران ايالت خراسان و سيستان، به رشته تحرير درآمده است. اين نسخه، نمونه­ اي جالب از اطلاعات و آمار نفوس و مشاغل شهر مشهد در زمان ناصرالدين­ شاه است و پراكندگي مناصب و مشاغل آستان قدس در محله­ هاي مختلف شهر مشهد را نشان مي‌دهد. روش تحقيق در اين پژوهش، روش تحليل داده‌هاي موجود است كه اين داده‌ها با استفاده از نرم افزار Spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج حاكي از رابطه معنادار پراكندگي مناصب و مشاغل آستان قدس در محله ­هاي شش ­گانه شهر مشهد است. اين پژوهش نشان مي­ دهد كه تعداد مناصب و مشاغل بالاي هرم تشكيلات آستان قدس به نسبت جمعيت در محله بالا خيابان و سراب به دليل اعيان‌نشيني، زيادتر است و در محلة پايين خيابان كه فقير نشين‌تر بود، بسيار اندك­تر است.

The structure and organizational of Astan Quds at during the Qajar period, especially during the reign of Nasir al-Din Shah, was similar to that of the Safavid period and also, according to the instructions of Ali Shah petition in Afsharian period. This research seeks to investigate the distribution of Astan Quds offices and jobs in each of the sixth city neighborhoods of Mashhad, relying on the manuscript of the 'Ketabche Teadad Nefuse Arze Aqdas Va Shahre Mashhad Moqadas'. The manuscript was written in the kingdom of Nasir al-Din Shah and ordered by Mohammad Taqi Mirza Rokn al-Dawlah, the ruler of Khorasan and Sistan. This version is an interesting example of the information and statistics of the population and businesses of Mashhad during Nasir al-Din Shah, and shows the distribution of offices and jobs in Astan Quds in different neighborhoods of Mashhad. The research method in this study is an analysis of available data, which was analyzed using SPSS software. The results indicate a significant relationship between the dispersion of Astan Quds offices and jobs in the sixth district of Mashhad. This research shows that the number of high-ranking positions in the pyramid of the Astan Quds Organization is larger than the population in the Bala Khiaban and Sarab as a result of paganization and is much lower in the Paein Khiaban of the street, which was poorer.