نسبت دانش و قدرت در عصر اموي:سياست هاي فرهنگي امويان عليه شيعيان

The proportion of knowledge and power in the Umayyad period: Umayyad cultural policies against Shiites

توليد دانش در هر دوره تاريخي برآيند نقش آفريني كنشگران در مناسبات قدرت است. از اين رو بررسي نسبت دانش و قدرت اهميتي اساسي در بازشناسي فضاي گفتماني دوره هاي تاريخي خواهد داشت. با فرض اين كه دانش دلالت بر هر آن چيزي دارد كه كاربران يك جامعه به عنوان دانش تلقي مي نمايند، در اين مقاله نسبت دانش و قدرت در عصر اموي مورد بررسي قرار خواهد گرفت. چارچوب نظري مقاله، مدل ميشل فوكو در تحليل نسبت قدرت و دانش است. از كاربست اين مدل چنين بر مي آيد كه امويان فاقد مشروعيت ديني لازم جهت حكومت بر جامعه اسلامي بودند. از اين روي نيازمند صورت بندي جديدي از دانش بودند كه بتواند با پر كردن خلا مشروعيت ديني، زمينه تنظيم رفتار اجتماعي مسلمانان در مناسبات جديد قدرت را فراهم كند. به همين سبب تلاش كردند تا از مهمترين منابع دانش در جامعه صدر اسلام يعني حديث، شعر و قصه پردازي به منظور ترميم بحران مشروعيت ديني خود بهره ببرند. به اين ترتيب با جعل احاديث، منع از روايت احاديث ناظر بر فضايل اهل بيت و سرودن شعر و قصه پردازي در بزرگداشت خود، دانشي توليد كردند كه ضمن منحرف جلوه دادن اهل بيت از اصول عقايد اسلامي، زمينه به حاشيه راندن شيعيان از مناسبات قدرت و دست يابي خود به اقتدار لازم جهت تداوم حكومت را فراهم كنند.

Knowledge production at any moment in history is the result of the powerful historical agent’s role. Therefore, considering the proportion of knowledge and power would have a fundamental significance in the historical period’s discourse atmosphere recognition. According to the assumption that knowledge implies everything that users of a community deem as knowledge, this article considers the proportion of knowledge and power in the Umayyad period. The theoretical framework of the article is Michel Foucault’s model in analyzing the proportion of power and knowledge. Using this model indicates that the Umayyad lacked the necessary religious legitimation to rule the Islamic society. Therefore, they needed a new form of knowledge to regulate the social behavior of Muslims in new power by filling the religious legitimation vacancy. For this reason, they tried to take advantage of knowledge most significant sources in the early Islamic Society that is Hadith, poetry, and storytelling to recover their religious legitimation crisis. Hence, by forging the hadiths, prohibiting the narration of hadiths on the virtues of Ahl al-Bayt, and composing poetry and storytelling to their honor, they produced a knowledge that while showing Ahl al-Bayt to became deviated from Islamic beliefs principles, provides a background to marginalize the Shiites from power to achieve the necessary authority to sustain the government.