جايگاه دين در برخي از متون كتب درسي دوره پهلوي اول (تاريخ، تعليمات ديني، ادبيات فارسي)

Religion Stance in some Textbooks of First Pahlavi Period (History, Theology, Persian Literature)

آنچه كه در اين مقاله با عنوان جايگاه دين در متون درسي مقاطع ابتدايي و متوسطه دوره حكومت پهلوي اول مورد بررسي قرار گرفت، حاوي مطالبي در خصوص جايگاه اديان الهي و غيرالهي در متون درسي كتب مختلف از جمله؛ تاريخ، تعليمات مدني، لآلي الادب و تعليمات ديني بوده است. با توجه به اينكه حاكميت در اين زمان درصدد نوسازي نظام آموزشي مبتني بر ايدئولوژي ناسيوناليسم و سكولاريسم غرب گرا بوده، دستگاه فرهنگي رژيم در برخورد با مسائل ديني به خصوص مقوله دين اسلام در كتب درسي، درصدد برآمد محدوديت هايي در اين زمينه به وجود آورد. لازم به ذكر است رويكرد نظام آموزشي پهلوي اول نسبت به ادياني نظير زرتشت با توجه به نگاه خاص به دوران ايران باستان نسبت به اديان ديگر كاملا متفاوت بوده است. در هر صورت تلاش نگارنده در اين مقاله بر اين بوده تا مباحث مورد نظر را به استناد برخي منابع كتب درسي ابتدايي و متوسطه دوره پهلوي اول مورد بررسي قرار گيرد. با توجه به اينكه محور موضوعي مقاله جايگاه دين در برخي متون درسي دوره حكومت پهلوي بوده، سعي شد جايگاه اديان ايراني و غيرايراني دوره پيش از اسلام و پس از آن و نيز اديان ملل ديگر در اين دوران، مورد توجه قرار گيرد. البته شاخصه اصلي مقاله در خصوص نشان دادن چگونگي جايگاه دين اسلام در كتب درسي براساس مباني نظري گفته شده در فوق است.

What is studied in this article as the religion stance in elementary and secondary schools of First Pahlavi Period includes topics related to divine and non-divine regions’ stance in different textbooks such as history, civic science, literature, and theology. Considering that the governance in this period has tried to renovate the educational system based on west nationalism ideology and secularism, therefore the regime cultural system in treating religious topics especially Islam religion in textbooks has tried to impose limitations in this ground. It is noteworthy that the first Pahlavi educational system has had a different perspective about religions including Zoroastrianism considering the special look of the Ancient Persia to other religions. However, the author in this article has tried to study the intended topics based on some elementary and secondary school textbooks of First Pahlavi period. Given that the article topic is the religions stance in some textbooks of First Pahlavi period, therefore it is tried to study the Iranian and non-Iranian religions’ stance and other countries’ religion stance in the pre-Islamic and Islamic period. Of course the article main criterion is related to demonstrating the Islam religion stance in textbooks based on above-mentioned theoretical foundations.