بررسي فقهي ممنوعيت منت‌پذيري و مصاديق آن

بخش زيادي از آموزه‌هاي ديني در خصوص رعايت هنجاري‌هاي اخلاقي هستند. اين هنجارها به طرق مختلف وارد احكام فقهي نيز شده‌اند و همپوشاني ميان برخي مسائل مربوط به اين دو دانش را رقم زده‌اند. از جملۀ هنجارهاي اخلاقي مؤكد در روايات، لزوم حفظ عزت‌نفس بوده كه برخي مصاديق آن در قالب قاعدۀ فقهي «عدم الزام به پذيرش منت» نمود دارد. البته قاعدۀ يادشده به‌ندرت مورد تصريح يا كاوش مستقل فقهي بوده و معمولاً به‌عنوان كبراي خفي در استدلال‌ها استفاده شده است. اندك بودن مباحث تحليلي در اين مورد را مي‌توان ناشي از همين مسئله دانست. در نوشتار حاضر، ضمن احصا و دسته‌بندي احكام صادرشده در اين خصوص، ماهيت فقهي «منت‌پذيري» و ارتباط آن با قواعد فقهي مربوط تحليل و بررسي خواهد شد. به‌نظر مي‌رسد «منت‌پذيري» به‌عنوان گونه‌اي از ضرر به آبرو، ذيل قاعدۀ لاضرر قرار مي‌گيرد. همچنين ممنوعيت منت‌پذيري شايد به‌عنوان قاعده‌اي مستقل و برگرفته از هنجار اخلاقي «لزوم حفظ عزت‌ نفس» در نظر گرفته شود.