برابري عصيان و تجرّي در نقض قانون اراده

اين نوشته ناظر است به نسبت تجرّي [= گستاخي، بي‌پروايي] با قانون اراده و اين‌كه آيا در موارد تجرّي قانون اراده نقض شده است يا به تعبير ديگر، آيا در تجرّي، از قانون اراده سرپيچي، عصيان و تمرّد شده است. اين نوشته بر موقعيت فعل خارجي كه تجرّي در ضمن آن واقع شده است، متمركز نيست. از اين‌رو، مي‌توان بحث حاضر را در مواردي جاري دانست كه اصلاً فعل خارجي صورت نگرفته است؛ موقعيتي كه مكلّف به دليل يك مانع خارجي از انجام دادن عمل برخلاف قانون دست مي‌كشد و تجرّي را تا حيطۀ خارج از نفس خود امتداد نمي‌دهد. نشان داده خواهد شد كه بي‌شك، در منطقۀ جدل و ستيزۀ طبيعي، نقض قانون اتفاق نيفتاده است؛ همان‌طور كه در موارد عصيان از قانون مسلماً اين نقض به فعليّت رسيده است. در اين ميان، نقض فاعلي قانون موارد تجرّي را از نظر حكمي به عصيان ملحق مي‌سازد، بلكه مي‌توان گفت متجرّي در نقض فاعلي قانون هيچ تفاوتي با عاصي و متمرّد از قانون ندارد.