تاكتيك هاي آمريكا در قبال مسئله نفت و بحران آذربايجان در دوره قوام (1326-1324)

US policies toward the Soviet unio‎n and the crisis in Azerbaijan during the Qavam period (1945-1947)

جنگ جهاني دوم موجب شد تا ايران بار ديگر به صورت ناخواسته درگير اتفاقات جهاني شود و از سوي سه كشور قدرتمند اشغال گردد؛ اما با پايان جنگ و عدم تخليه نيروهاي شوروي از ايران نخستين بارقه هاي جنگ سرد بين دو قطب ايدئولوژيك يعني شوروي و آمريكا زده شد و به اين ترتيب شوروي با تحت فشار قراردادن ايران خواهان دريافت امتياز نفت استان هاي شمالي ايران گرديد و در مقابل آمريكا با سياست حفظ ايران در مدار كشورهاي غربي در مقابل شوروي ايستاد. اگرچه در بسياري از آثار پژوهشي از اولتيماتوم آمريكا به شوروي جهت تخليه ايران به عنوان عامل اصلي برون رفت شوروي از ايران ياد كرده اند ولي بررسي انجام نشان مي دهد چنين اولتيماتومي صحت تاريخي ندارد؛ بنابراين سوال پژوهش حاضر آن است كه آمريكا با كاربست چه ابزارها و تاكتيك هايي موفق شد تا به هدف خود كه بيرون راندن شوروي از ايران بود جامه عمل بپوشاند و بتواند ايران را در مدار قطب ليبراليسم حفظ نمايد. جهت پاسخ به اين سوال با توسل به روش تاريخي كه مبتني بر توصيف و تحليل است سعي شده تا با بررسي اسناد وزارت خارجه آمريكا به اين پاسخ داده شود. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه آمريكا با استفاده از دو دسته ابزارهاي بين المللي چون شوراي امنيت و اتحاد با انگلستان و ابزارهاي داخلي چون همكاري با شاه و مجلس شوراي ملي، توانستند شوروي را در راستاي سياست سد نفوذ خود محدود كنند.

World War II led Iran to engage in global events unwittingly and occupied by the three powers; but with the end of the war and the nonevacuation of the Soviet forces from Iran, the Cold War first sparkles were struck between the two ideological poles, the Soviet unio‎n and the United States. While the USSR sought to obtain Iranian north petroleum, by pressure, stood in front of the United States with the policy of preserving Iran on the front of the Western countries, against the Soviet unio‎n. Though in many researches United States ultimatum has been referred, as the main source, to the Soviet unio‎n for evacuation of Iran, but the study shows that such ultimatum has no historical validity; Therefore, the question is that the US with using what tools and tactics, were able to carry out its goal of expelling the Soviet unio‎n from Iran and maintain Iran on the liberalism front. To answer this question, using a historical method based on description and analysis, tried to answer by examining US State Department documents. The findings show that US by using two types of international instruments, such as the Security Council and the alliance with the UK, and domestic instruments such as cooperation with the Shah and the National Parliament, tried to restrict USSR in Containment policy.