مكان، زمان، رؤيا و شخصيت در سوره يوسف(ع)

قصّه ابزار مناسبي در انتقال آرمان ها، تجربه ها، انديشه ها، آداب، سنن و ارزشهاي انساني است. قرآن، قصّه را زماني به كار مي برد كه مي خواهد به وسيله آن حقّي را در ذهن مخاطب تثبيت و باطلي را از ذهن وي پاك كند؛ اما اين امر هيچ گاه مانع از آن نمي شود كه ويژگي هاي هنري قصّه پردازي در آن ظاهر نشود. در قرآن كريم هم هدف ديني و هم طريقه هنري در بيان مدّ نظر است. در اين مقاله تلاش شده است؛ با توجّه به مجموعه مفاهيم و اصول اساسي كه امروزه در بيان داستان و درام تاكيد مي شود، تا حد امكان، در سوره يوسف، تصاوير و ويژگي هاي مربوط به مكان، زمان، رؤيا و شخصيت، كشف و طبقه بندي شود. روش خاص پژوهش توصيفي- تحليلي و بر پايه تصاوير استخراج شده از متن سوره است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد: ارائه تصويري روشن و دقيق از اجتماع، مكان و زمان قصّه، خلاقيت در آفرينش و پردازش شخصيت ها و طبيعت هاي انساني، خلق چهره هاي متفاوت از يك شخصيت، گفتگو، طرح حوادث، گره افكني، بحرا ن آفريني، گره گشايي و ايجاد انتظار از جمله مهمترين ويژگي هاي هنري و ادبي سوره يوسف است. عوامل ياد شده همگام با يكديگر در روند حركتي قصّه و تحقق اهداف آن عمل مي كنند. از ديگر نتايج حاصل، بازنمايي نقاط اشتراك ميان اصول امروزي داستانويسي و قصّه پردازي با قصّه هاي قرآني در نحوه روايت، اسلوب، ساختار و بهره گيري از ظرايف و فنون هنري و ادبي است.