بررسي نحو روايي و مدل كنشگران در روايت اردشير زاهدي از كودتاي 28 مرداد 1332

An analysis of action pattern and Narrative Syntax in Ardeshi Zahedi᾿s narrative of the coup 28th Mordad 1332/ August 19th 1953

كودتاي 28 مرداد 1332 يكي از مهمترين رخدادهاي تاريخ معاصر ايران است كه به رغم گذشت نزديك به شش دهه از آن، هنوز محل بحث و نزاع هاي مختلف است. همين اختلاف آرا و ديدگاه منجربه ارائه روايت هاي گوناگون و متضادي از كودتا از همان آغازين روزهاي پس از آن تا كنون شده است. روايت اردشير زاهدي تحت عنوان پنج روز بحراني يكي از روايت هايي است كه چهار سال بعد از كودتا نگارش يافته و حاوي اطلاعاتي درباره فعاليت هاي فضل الله زاهدي و اطرافيانش براي انجام كودتا است. اين مقاله با استفاده از تحليل روايت بر مبناي مدل كنشگران و نحو روايي نشان خواهد داد كه اين روايت با برخورداري از زاويه ديد و كانوني شدگي محدود، چگونه نقش عوامل مختلف داخلي و خارجي را ناديده گرفته است و تاكيدش را بر ماهيت مردمي و قانوني و مشروع كودتا و شخصيت فضل الله زاهدي به عنوان رهبري مردمي و مقتدر قرار داده است. اين درحالي است كه بر اساس اسناد و تحقيقات صورت گرفته، كودتا با همكاري عوامل متعدد داخلي و خارجي انجام گرفت و فضل الله زاهدي صرفا فرمانده نظامي كودتا و نه رهبري مردمي به حساب مي آيد.

The coup of mordad 28, 1332 is considered as one of the most important events in contemporary history of Iran, which despite the fact that it happened nearly six decades ago, there is still a lot of controversy around it. This led to many different narratives of coup which have been made from the very beginning of its occurrence till now. Ardeshir Zahedi᾿s narrative entitled "Five Days of Crisis" is one of the narratives written four years after the coup and contains information about the activities of Zahedi and his followers for the coup. This article, by using narrative analysis based on action pattern and Narrative Syntax is trying to show how this narrative by ignoring the role of internal and external causes of coup, has chosen a very narrow view of point and focalization. By this, it emphasizes the very legal, legitimate and democratic nature of the coup and Fazlullah Zahedi as a democrat and strong leader. However, according to documents and investigations, the coup was carried out in cooperation with numerous internal and external agents, and Fazlullah Zahedi was merely a military commander of the coup and not a popular leader.