بررسي ريخت شناسي گونه دارويي در معرض انقراض مورخوش (Zhumeria majdae)

Morphometric study of the medicinal and endangered Zhumeria majdae

گياه مورخوش (Zhumeria majdae)، گونه اي دارويي، انحصاري و در معرض انقراض است كه از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دريا در شيب هاي بسيار تند مناطق صخره اي و كوهستاني جنوب كشور پراكنش دارد. اين گونه در درمان ناراحتي‌هاي گوارشي چون اسهال‌، نفخ‌، دل درد، ترشي و سوزش معده‌، سرماخوردگي، سردرد و التيام زخم موثر است. به منظور بررسي پارامتر هاي مختلف صفات ريخت شناختي (31 صفت كمي و 19 صفت كيفي) و ارتباط آن با پراكنش رويشگاه هاي گونه مورخوش، نمونه هاي هرباريومي از يازده رويشگاه مختلف در استان هرمزگان جمع آوري شد. ارزيابي صفات كيفي بر پايه واژه شناسي و ارزيابي صفات كمي با سنجش هاي كمي صورت گرفت و نتايج اندازه گيري ها مقايسه آماري شد و سپس به روش تجزيه خوشه بندي سلسله مراتبي، گروه بندي رويشگاه ها انجام شد. دندروگرام گروه بندي رويشگاه هاي مورخوش بر اساس پارامترهاي ريخت شناسي با استفاده از نرم افزار SPSS و روش ward رسم شد. جهت بررسي ارتباط بين رويشگاه هاي مورخوش با صفات ريخت شناسي از روش تجزيه به مولفه هاي اصلي (PCA) و نرم افزار PC-ORDWIND استفاده شد. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل PCA نشان داد كه طول شاخه گل دهنده، طول گل، طول لبه بالايي كاسه، طول و عرض جام، طول لوله جام، طول خامه و عرض تخمدان از فاكتورهاي اصلي هستند كه در رويشگاه هاي مختلف تغيير مي كنند و طول و عرض كاسه، طول لوله كاسه، طول برگه و رنگ بذر در درجه دوم اهميت بودند.

Zhumeria majdae is the medicinal, endomic and endangered plant that is distributed in the south of Iran. This plant is seen on very sharp slope of mountains at 520-1450 meters Alt. It has noticed by natives and is used for digestion painful as swelling, diarrhea, stomatchache and coolness. In this research, the sample of Zhumeria majdae were collected from 11 habitats in Hormozgan province and were measured some morphological properties of plant (A total of 31 quantitative and 19 qualitative morphological characters). Evaluation of qualitative and qualitative characteristics were performed based on terminology and by measuring, and the statistical comparison of them were done. Then the grouping of habitats were done by hierarchical clustering. Cluster analysis of habitats based on morphological parameters were determined using SPSS software and ward. To examine the relationship between habitats with morphological characters was used PCA and PC-ORDWIND software. Using Principle Components Analysis (PCA), the results illustrated that floral branch length, flower length, calyx upper lobe length, corolla length and width, corolla tube length, style length and ovary width are the main factors that changed in different habitats and calyx length and width, calyx tube length, bract length and seed color had secondary importance.