بليت‌هاي بخت‌آزمايي در دورة پهلوي و واكنش مخالفين حكومت (1313- 1357ش.)

The analysis of lottery tickets during the Pahlavi era and the reaction of the opponents of the government (1935-1979)

يكي از منابع درآمدي دولت در دوره پهلوي، فروش بليت هاي بخت آزمايي بود. سازمان هاي دولتي فروش بليت هاي بخت آزمايي را برعهده داشتند. اشخاصي كه خواهان فروش بليت هاي بخت آزمايي بودند، بايد از دولت اجازه مي گرفتند. تحليل روند انتشار، كاركرد و فرايند فروش و مواضع و ديدگاه هاي مختلف در مورد بليت هاي بخت آزمايي در دوره پهلوي اول و دوم مسئله و موضوع اين پژوهش است. پرسش اين است كه علل انتشار و كاركرد اين بليت ها در اين دوره تاريخي چه بودو چرا و چگونه مخالفت برخي ازاقشار اجتماعي را برانگيخت؟ اين نوشتار با روش توصيفي -تحليلي و با استفاده از اسناد و مدارك آرشيوي، مطبوعات و منابع اصلي سعي به اين پرسش پاسخ داده است. واكاوي نحوه فروش، دولتي بودن سازمان هاي مسئول فروش بليت هاي بخت آزمايي و همچنين نوع استفاده از عوايد حاصل از فروش آن در جامعه واكنش هاي مختلفي را به همراه داشت و باعث شكل گيري ديدگاه هاي مختلف و گاه متضادي در مورد خريد وفروش بليت هاي بخت آزمايي گرديد. اكثر مراجع ديني بليت هاي بخت آزمايي را قمار و شرط بندي دانسته و خريد آنها را حرام اعلام كردند. سخت ترين واكنش ها به بليت بخت آزمايي از سوي آيت الله خميني و روحانيون انقلابي صورت گرفت. آيت الله طالقاني اعتقاد داشت كه بنگاهبخت آزمايي ملي،بخشي از درآمد بليت هارا صرف امورخيريه و بيمارستان ها مي كند و نسبت به نحوه صرف عوايد بليت ها انتقاد داشت. آيت الله بروجردي اعتقاد داشت عوايد بليت هاي بخت آزمايي به شرطي كه قمار نباشد مي توان آن را در امور خيريه صرف كرد. جلال آل احمد به علت ورود آن از غرب به مخالفت با آن مي پرداخت.

One of the sources of government revenue during the Pahlavi era was the sale of flying tickets. Government agencies have been selling lottery tickets. People who wanted to sell lottery tickets should be allowed by the government. How to Sell, Governmental Organizations responsible for Selling Lottery Tickets and the type of revenues generated by the sale of lottery tickets in the community has responded differently and has led to the formation of different and sometimes conflicting views on the purchase and sale of lottery tickets. This research has investigated the process of publication, operation and sale process, as well as, different viewpoints on lottery tickets in the first and second Pahlavi period. The question is what were the reasons for the release and operation of these tickets in this historical period, and why and how did they cause to the opposition of some social strata? This paper attempts to answer this question by descriptive-analytical method and using archival documents, press and main sources. The findings reveal that selling the tickets caused contradicting reactions. Some religious figures such as Ayatollah Khomeini and Ayatollah Taalaaghani turned against them and considered the tickets as gambling. Ayatollah boroujerdi believed that if the tickets are not via gambling, the revenue can be spent on charities. Jalal Al-Ahmad contradicted the tickets as a western phenomenon.