نبرد بهرام گور در كشمهين؛ بازنگري در برخي از نقوش گچ‌بري بنديان درگز

A Study on the Battle of Bahram–e Goor in Keshmahin on the Basis of Motifs from Bandian–e Dargaz

تحليل و تفسير يافته‌هاي باستان‌شناسي و متون تاريخي دوره ساساني، در برخي موارد به‌رغم وجود مدارك گسترده نتايج رضايت بخشي به دنبال نداشته است. نقوش گچ‌بري‌هاي آتشكده بنديان درگز ازجمله يافته‌هايي هستند كه به‌رغم گذشت سال‌ها از پايان كاوش‌هاي باستان‌شناسي و ارائه گزارش‌هاي آن هنوز ابهاماتي در مورد آن باقي است. اين نقوش گچ‌بري، پيرامون تالار ورودي به تصوير كشيده شده ­اند و شامل صحنه‌هايي چون شكار، نبرد سواران، پيروزي (غلبه بر دشمن)، مراسم آييني، معرفي شخصيت‌ها، تاج بخشي و درنهايت مهماني‌ها مي­ شود. درواقع اين صحنه‌ها ماجراي حمله هپتالي‌ها به ايران در زمان بهرام پنجم و شكست آن‌ها از ايران را بازگو مي‌كند. در اين ميان، برخي از صحنه‌ها و شخصيت‌هاي اين تالار به‌طور شايسته و موشكافانه مورد تحليل و تفسير قرار نگرفته‌اند و در مواردي حتي انتسابات متفاوتي در اين تفاسير ديده مي‌شود. لذا اين نوشتار با ارائه دلايل متقن و مستند و با استفاده از متون تاريخي و شمايل‌شناسي، در نقوش گچ‌بري، به ارزيابي و بازشناسي دوباره برخي صحنه‌ها و اشخاص تصوير شده پرداخته است و به‌اين‌ترتيب تصويري روشن‌تر از يك روايت تاريخي را به دست مي‌دهد.

The analyses and interpretations of archaeological findings and historical texts of the Sassanid period have not yielded satisfactory results in some cases despite extensive evidence. The plastered motifs of Bandian Fire Temple in Dargaz are still unknown despite many years of archaeological excavations and reports. Designed around the entrance hall, these motifs include images of hunting, battles of riders, victory (defeating the enemy), religious ceremonies, meetings of kings, coronation, and banquets. They actually reconstruct the story of the Hephthalites' invasion of Iran during the reign of Bahram V and their defeat by Iranians. However, some of the scenes and characters in this hall have not been analyzed and interpreted properly. By presenting well-documented evidence using historical and iconographical texts in the plastered motifs, this study evaluates and recognizes some of the scenes and images in order to provide a clearer picture of a historical narrative.