عدالت در توزيع جغرافيايي تخت‌هاي بيمارستاني در ايران

Equity in distribution of hospital beds in Iran

زمينه و هدف: توزيع عادلانه تخت‌هاي بيمارستاني تأثير بسزايي بر دسترسي به خدمات سلامت و سلامتي مردم جامعه دارد. اين پژوهش با هدف سنجش عدالت در توزيع جغرافيايي تخت‌هاي بيمارستاني ايران انجام شده است. روش بررسي: براي انجام اين پژوهش توصيفي و مقطعي از داده‌هاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و مركز آمار ايران استفاده شد. جامعه مورد مطالعه شامل تمام بيمارستان‌هاي ايران در سال 1395 است. ميزان عدالت در توزيع تخت‌هاي بيمارستاني كشور با استفاده از منحني لورنز و ضريب جيني تعيين و محاسبه شد. از نرم افزار اكسل براي تحليل داده‌ها استفاده شد. يافته‌ها: جمعيت كشور در سال 1395 برابر با 79,926,270 نفر بود. تعداد 930 بيمارستان با 118,894 تخت فعال در اين سال در كشور وجود داشت (تعداد 1/2 بيمارستان به ازاي هر صد هزار نفر جمعيت و 1/5 تخت بيمارستاني به ازاي هر هزار نفر جمعيت). بيشترين تعداد تخت بيمارستاني به ازاي هزار نفر جمعيت مربوط به استان‌هاي يزد، سمنان و تهران بوده است. حدود 17 درصد بيمارستان‌ها و 22 درصد تخت‌هاي بيمارستاني كشور در استان تهران بود. ضريب جيني توزيع تخت‌هاي بيمارستاني در استان‌هاي كشور برابر با 0/107 بوده است. تخت‌هاي بيمارستاني در استان‌هاي البرز و يزد به صورت عادلانه و در استان‌هاي خراسان شمالي، سيستان و بلوچستان و چهارمحال و بختياري تا حدودي ناعادلانه توزيع شده است. نتيجه‌گيري: توزيع تخت‌هاي بيمارستاني در استان‌هاي ايران نسبتاً عادلانه بوده است. با اين وجود، تخت‌هاي بيمارستاني بيشتر در مراكز استان‌ها متمركز شده و در شهرستان‌هاي استان‌ها به‌صورت عادلانه توزيع نشدند. سياست‌گذاران و مديران ارشد نظام سلامت بايد اقداماتي براي بهبود عدالت در دسترسي مردم جامعه به تخت‌هاي بيمارستاني بكار گيرند.

Background and Aim: Equitable distribution of health system resources and hospital beds is crucial for an acceptable level of health for all the people of the country. The aim of this study was to examine the equity in distribution of hospital beds in Iran. Materials and Methods: In this descriptive and cross sectional study data were collected from Ministry of Health and Medical Education and Iranian statistics Center. The study population consisted of all Iranian hospitals in 2016. The equity in the distribution of hospitals’ beds was evaluated using the Lorenz curve and Gini coefficient. Excel software was used for data analysis. Results: Iranian population was 79,926,270 and there were 930 hospitals with 118,894 beds in 2016. (1.2 hospitals per 100,000 population and 1.5 hospital beds per 1000 population). Yazd, Semnan and Tehran provinces had the highest hospital beds per 1000 population. About 17% of the total hospitals and 22% of the hospital beds were located in Tehran. The Gini coefficient for hospital bed distribution among Iranian provinces was 0.107. Distribution of the hospital beds was equitable in Alborz and Yazd provinces and inequitable in North Khorasan, Sistan & Baluchestan and Charmahal & Bakhtiary provinces. Conclusion: The distribution of hospital beds among Iranian provinces has been fair. However, hospital beds were not distributed equitably among the cities in the provinces and were concentrated in the capital cities of the provinces of the country. Healthcare policymakers should take appropriate measures to reduce inequality in the distribution of hospital beds.