بررسي ميزان فيبروز كبدي با روش الاستوگرافي گذرا در بيماران مبتلا به آرتريت روماتوئيد تحت درمان با متوتروكسات

Assessment of hepatic fibrosis by transient elastography in rheumatoid arthritis patients receiving methotrexate

زمينه و هدف: متوتروكسات، به طور عمده در درمان بيماري‌هايي نظير آرتريت روماتوئيد مورد استفاده قرار مي‌گيرد، اما پتانسيل سميت كبدي آن همواره يك نگراني مهم در مصرف اين دارو بوده است. اين مطالعه با هدف تعيين ميزان فيبروز كبدي با استفاده از روش الاستوگرافي گذرا و ارتباط آن با دوز تجميعي و مدت مصرف دارو در بيماران مبتلا به آرتريت روماتوئيد تحت درمان با متوتركسات انجام شده است. روش بررسي: در اين مطالعه كه به صورت توصيفي- تحليلي (مقطعي) طراحي شده بود، بيماران مبتلا به آرتريت روماتوئيد كه بيش از 6 ماه تحت درمان متوتروكسات بودند، وارد مطالعه شدند. فيبروز كبدي با اندازه گيري سفتي كبد توسط روش الاستوگرافي گذرا (دستگاه فيبرواسكن) تعيين شد. بيماران بر اساس اندازه گيري سفتي كبد به دو گروه با و بدون فيبروز كبدي تقسيم و پارامترهاي دموگرافيك، باليني و بيوشيميايي بين آن‌ها مقايسه گرديد. ارتباط دوز تجميعي و مدت زمان درمان با متوتروكسات با فيبروز كبدي مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: بيماران شامل 51 نفر با ميانگين سني 9/95 ± 52/53 سال بودند. 44 نفر (86/3٪) از آن‌ها زن بود. دوز تجميعي متوتروكسات در 45 بيمار (88/2%) كمتر از 4000 ميلي‌گرم، 6 بيمار (11/8%) بيشتر از 4000 ميلي‌گرم و ميانگين مدت زمان مصرف دارو (40/94) ± 54/14 ماه محاسبه گرديد. ميانه سفتي كبد در آن‌ها (5/50 – 3/60)4/07 كيلوپاسكال بود. وجود فيبروز كبد در 11 بيمار (21/6%) مشاهده شد. ارتباط معني‌داري بين وجود فيبروز كبدي با دوز تجميعي (0/21P= ) و مدت زمان مصرف متوتروكسات (0/30P =) وجود نداشت. تجزيه و تحليل رگرسيون چند متغيره نشان داد كه با افزايش سطح سرميALT شانس بروز فيبروز كبدي در بيماران بيشتر مي‌شود (OR = 1.07; 95% CI: 1.01 to 1.13; p = 0.01 ). نتيجه‌گيري: نتايج مطالعه حاضر نشان داد فيبروز قابل­توجه و شديد كبدي در بيماران مبتلا به آرتريت روماتوئيد تحت درمان با متوتروكسات شايع نيست. افزايش مدت زمان مصرف و دوز تجميعي متوتروكسات تأثيري در بروز فيبروز كبدي ندارد. با افزايش سطح ALT سرم در بيماران آرتريت روماتوئيد، ميزان سفتي كبد افزايش و شانس فيبروز كبدي بيشتر مي‌شود

Assessment of hepatic fibrosis by transient elastography in rheumatoid arthritis patients receiving methotrexate Nasrin Moghimi Dr1 , Khaled Rahmani Dr2 , Farshad Sheikhesmaili Dr2 , Asrin Babahajian Ms2 , Pezhman Sharifi Mr2 , Samireh Ramazani Dr 3 1- of Internal Medicine, Faculty of Medicine, Kurdistan University of Medical Sciences, Sanandaj, Iran 2- Liver and Digestive Research Center, Research Institute for Health Development, Kurdistan University of Medical Sciences, Sanandaj, Iran 3- Student Research Committee, Kurdistan University of Medical Sciences, Sanandaj, Iran , samirehramezani@gmai.com Abstract: (523 Views) Background and Aim: Methotrexate (MTX) is commonly used in the treatment of diseases such as rheumatoid arthritis (RA) but, its hepatotoxicity potential, always has been a major concern. The aim of this study is to determine the rate of liver fibrosis by transient elastography (TE) method and its relationship with cumulative dose of MTX and duration of treatment, in rheumatoid arthritis patients receiving MTX. Materials and Methods: This cross-sectional study included RA patients receiving MTX for more than 6 months. Hepatic fibrosis was determined by TE on the basis of the rate of liver stiffness. The patients were divided into 2 groups according to the results of liver stiffness measurement. Demographic, clinical and biochemical parameters were compared between the two groups. Correlation of the cumulative dose of MTX and duration of MTX treatment with the liver fibrosis was assessed. Results: The study included 51patients, with a mean age of 52.53)±9.95) years. 44(86.3%) patients were women. The cumulative dose of MTX was less than 4000 mg in 45 (88.2%) patients and more than 4000 mg in 6 (11.8%) patients with a mean treatment duration of 54.14±(40.94) months. The median (IQR) value of liver stiffness was 4.70 (3.60 – 5.50) kPa. The presence of liver fibrosis was detected in 11 (21.6%) patients. There were no significant relationships between liver fibrosis and cumulative dose (P= 0.21) of MTX and also duration of MTX treatment (P= 0. 30). The multivariate analysis demonstrated that only increased serum level of ALT was associated with presence of liver fibrosis (OR = 1.07; 95% CI: 1.01 to 1.13; p = 0.01). Conclusion: According to the results of this study severe hepatic fibrosis was not common in the patients who had received methotrexate. Increasing the duration of methotrexate administration and the cumulative dose of the drug had no effect on the incidence of hepatic fibrosis. Increased serum ALT levels in RA patients were associated with high rate of liver stiffness and increased risk of hepatic fibrosis.