ارزيابي اقتصادي نوردهي مصنوعي در گلخانه‌هاي سبزي و صيفي (مطالعه موردي: خيار گلخانه‌اي در استان همدان)

Economic Evaluation of Artificial Lighting in Vegetable Greenhouses (Case Study: Cucumber Production in Hamadan Province)

نور خورشيد به‌عنوان يك منبع طبيعي، عامل مهمي در كشاورزي است كه به‌­طور نامحدود و بدون هزينه، توسط خورشيد عرضه مي‌شود. اما برخي پديده‌ها مانند ابري بودن هوا و يا كوتاه شدن طول روز در طول سال، باعث ايجاد محدوديت در دسترسي به اين منبع مهم مي‌شوند. اين موضوع براي كشت در محيط‌هاي كنترل شده مانند گلخانه‌ها كه معمولاً محصول خارج از فصل هم توليد مي‌كنند بسيار حائز اهميت است. هدف اين مقاله، ارزيابي اقتصادي نوردهي مصنوعي در افزايش توليد خيار جهت جبران ساعات كمبود نور ناشي از ابرناكي هوا است. بدين منظور، از داده‌هاي روزانه توليد و برداشت خيار يكي از گلخانه‌هاي شهرستان همدان كه فاقد سيستم نوردهي مصنوعي بود و آمارهاي هواشناسي منطقه براي ارزيابي خسارت ساعات ابري استفاده شد. داده‌هاي سري زماني روزانه براي دوره زماني فروردين 1386 تا تيرماه 1389 جمع‌آوري شد و با استفاده از الگوي خودتوضيح برداري با وقفه‌هاي توزيعي (ARDL) ميزان كاهش محصول به‌ازاي هر ساعت ابرناكي هوا تخمين زده شد. نتايج نشان داد كه به‌طور ميانگين در هر دوره توليدي، ابرناكي هوا به‌ميزان 3/8 درصد بر توليد خيار گلخانه‌اي اثر منفي دارد. از سوي ديگر، بر مبناي يافته‌هاي تحقيق، جبران كمبود نور خورشيد ناشي از ابرناكي هوا به‌وسيله نوردهي مصنوعي در اين منطقه، فاقد توجيه اقتصادي بود و نسبت منفعت به‌هزينه آن برابر 0/11 به‌دست آمد.

Sunlight, as a natural resource, is an important factor in agriculture, which is supplied indefinitely and without any charge by the sun. But some phenomena such as cloudy weather or shortening the length of the day throughout the year, cause restrictions on access to this important source. This is very important for cultivation in controlled environments such as greenhouses, which usually produce off-season. This paper is aimed at evaluating the economic exposure of artificial lighting to increase cucumber production to compensate for the lack of light due to weather cloudiness. For this purpose, by using daily meteorological data of the study area and cucumber production from one of the greenhouses in Hamadan city, which didn’t have artificial lighting system, the damage of cloudy hours was assessed. Daily time series data were collected for the period of April 2007 to July 2010, and the amount of crop reduction per hour of cloudiness was estimated by using an autoregressive distributed lag model (ARDL). Results showed that on the average, in each production period, atmospheric cloudiness has 3.8% negative effect on greenhouse cucumber production. On the other hand, based on this research’s findings, compensating for the lack of sunlight due to atmospheric cloudiness by artificial lighting in this area isn’t economically feasible, and the benefit/cost ratio is 0.11.