اثربخشي مداخلات آموزشي مبتني بر مدل مراقبت مشاركتي بر سطح شاخص هاي آزمايشگاهي در بيماران نارسايي مزمن كليه تحت درمان با همودياليز

EVALUATE THE EFFICACY OF EDUCATION BASE ON COLLABORATIVE CARE MODEL ON THE LEVEL OF LABORATORY INDICATORS IN PATIENTS WITH ADVANCED CHRONIC KIDNEY DISEASE UNDERGOING HEMODIALYSIS

پيش زمينه و هدف ارزيابي ميزان پيروي از رژيم غذايي و دارويي در بيماران نارسايي مزمن پيشرفته تحت درمان با همودياليزي يك ضرورت جدي است، به طوري كه عيني ترين روش براي اندازه گيري ميزان پيروي از رژيم درماني، غذايي و داروي در اين بيماران ارزيابي شاخص هاي آزمايشگاهي است. هدف از اين مطالعه اثربخشي آموزش مبتني بر مدل مراقبت مشاركتي بر سطح شاخص هاي آزمايشگاهي در بيماران مزمن پيشرفته كليه تحت درمان با همودياليز بوده است. مواد و روش كار در يك مطالعه كارآزمايي باليني با حجم نمونه 66 بيمار نارسايي مزمن كليه تحت درمان با همودياليز كه ابتدا بر اساس معيارهاي ورود به مطالعه به صورت شماري انتخاب و سپس به روش random allocation rule در دو گروه 33 نفره مداخله و كنترل قرار گرفتند . در گروه مداخله محتواي آموزشي در هشت جلسه بر اساس چهار مرحله مدل مراقبت مشاركتي (انگيزش، آماده سازي، درگير سازي و ارزشيابي) اجرا شد و به مدت سه ماه مداخلات اعمال شده پيگيري گرديد. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه اطلاعات دموگرافيك، چك ليست شاخص هاي آزمايشگاهي بود كه در بدو مطالعه و سه ماه بعد از مداخله در هر دو گروه تكميل گرديد . داده توسط نرم افزار spss ورژن 17 و آزمون هاي توصيفي و تحليلي آماري چون آزمون هاي تي زوجي، تي مستقل، كاي اسكوير و آزمون دقيق فيشر و آناليز واريانس يك طرفه مورد تحليل قرار گرفت. يافته ها ميانگين و انحراف معيار شاخص آزمايشگاهي كلسيم بعد از مداخله به ترتيب در گروه مداخله 765/0±01/9 و در گروه كنترل 893/0±16/8 ميلي گرم در دسي ليتر بوده، تي مستقل با 001/0 P= تفاوت معني دار بوده و همچنين سطح فسفر بعد از مداخله در گروه مداخله 52/0±31/4 و در گروه كنترل 37/3±83/5 ميلي گرم در دسي ليتر بوده كه تي مستقل با 015/0P= بين دو گروه تفاوت معني دار بوده گرچه در ارتباط با ميانگين شاخص پتاسيم و BUN، بين دو گروه تفاوت معني دار آماري وجود نداشته است. بحث و نتيجه گيري ارتقا سطح شاخص هاي آزمايشگاهي در بيماران تحت درمان با همدياليز بعد از مداخلات آموزشي مبتني بر مدل مشاركتي بيانگر بهبود تبعيت از درمان در اين بيماران بوده كه بايد در فرايند مراقبت هاي آموزشي و حمايتي در اين بيماران موردتوجه قرار گيرد.

Background & Aims Evaluation of dietary and medication adherence in the patients undergoing dialysis is a necessity, and laboratory index is the most objective method for measuring adherence to treatment in these patients. The aim of this study was to evaluate the effectiveness of educational interventionsbased on collaborative care model on the level of laboratory indicators in patients undergoing hemodialysis. Material & Methods In this clinical trial study, 66 patients with chronic renal failure undergoing hemodialysis were selected initially based on the inclusion criteria and easy sampling and then they were assigned into intervention and control groups base on random allocation rule. The intervention group received educational content in eight sessions based on four stages of participatory care model (motivation, preparation, engagement, and evaluation) then the interventions were implemented in intervention group. The data collection tools were a demographic questionnaire and also a checklist of laboratory index which were completed at baseline and three months after intervention in both groups. The data were analyzed by SPSS software using independent t-test, chi-square, and Fisher's exact test. Results Mean and standard deviation of calcium index after intervention were 9±1/765 and 8/16 ±/893 in intervention and control groups, respectively. The results of the independent t-test showed a significant difference between two groups (p = 0.001). Phosporous index after intervention in intervention and control group were 4/31±/52 and 5/83±3/37, respectively, therefore independent t-test was significant between two groups (p = 0.015). There was no statistically significant difference between the two groups with regard to mean of potassium and BUN index. Conclusion The level of laboratory index in the patients undergoing hemodialysis after intervention based on the participatory model has shown improvement in adherence to treatment in these patients, which should be considered in the process of educational and supportive care in these patients.