ارزيابي اثر تاريخ كاشت و تراكم بذر بر عملكرد و اجزاي عملكرد ژنوتيپ‌هاي نخود در شرايط ديم مشهد

به‌منظور ارزيابي واكنش ارقام و برخي توده‌هاي محلي نخود ديم به تاريخ كاشت و تراكم بذر، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي دوبار خُردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي1395-1394 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي طرق در مشهد به اجرا درآمد. تاريخ كاشت با دو سطح كشت در انتهاي پاييز (انتظار) و كشت معمول كشاورزان (نيمه دوم اسفندماه) به‌عنوان كرت اصلي و پنج ژنوتيپ نخود شامل سه رقم جم، سارال و بينالود و دو توده محلي نيشابور و قوچان به‌عنوان كرت فرعي و دو تراكم بذر 40 و 50بذر در مترمربع به‌عنوان كرت فرعيفرعي تيمارهاي آزمايش‌بودند. ميزان بارندگي طي سال زراعي انجام آزمايش 276ميلي‌متر بود. نتايج نشان داد كه از نظر بسياري از صفات مورد بررسي از جمله وزن100دانه و عملكرد دانه اختلاف معني‌داري بين تاريخ‌هاي كاشت و ژنوتيپ‌هاي نخود مورد بررسي وجود دارد. ميانگين عملكرد دانه در تاريخ كاشت اول 860‌كيلوگرم در هكتار بود كه نسبت به ميانگين عملكرد دانه در تاريخ كاشت دوم با 380‌كيلوگرم در هكتار برتري قابل‌توجهي داشت. اثر متقابل تيمارهاي مورد بررسي نيز بر تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته، وزن100دانه، شاخص برداشت، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه معني‌دار بود. بر مبناي كميت دانه توليدي، ارقام سارال و جم و توده نيشابور به‌ترتيب با عملكرد دانه 1038، 900 و 908‌كيلوگرم در هكتار براي كشت در شرايط انتظار و به‌ترتيب با 837درصد، 144درصد و 146درصد افزايش عملكرد نسبت به تاريخ كاشت دوم، بر ساير ژنوتيپ ها برتري داشتند، اما چنانچه بازارپسندي نيز موردتوجه باشد، به علت ريز‌بودن دانه‌ها‌ در توده نيشابور (وزن100دانه 17.7‌گرم)، ارقام جم و سارال به‌ترتيب با وزن100دانه 25.9 و 26.8‌گرم براي اين تاريخ كاشت مناسب خواهند بود. بر اساس نتايج اين مطالعه واكنش ارقام به تغيير تاريخ كاشت متفاوت بود، بنابراين در انتخاب رقم براي كاشت در هر منطقه، بايد عادت رشدي و امكان تامين نيازهاي اكولوژيكي آن رقم مدّنظر قرار گيرد. تراكم بذر تأثير قابل‌توجهي بر صفات مورد ارزيابي نشان نداد.