گرايش به مهاجرت به خارج در جامعه پزشكي ايران: مطالعه اي كيفي

سرمايه فكري و انساني يكي از پايه هاي اصلي رشد و ترقي كشورها محسوب مي شود و كمبود چنين سرمايه اي در هر كشور فرايند توسعه را با مشكل مواجه مي سازد. مهاجرت متخصصان و دانشمندان و روند آن به صورت مهاجرت نخبگان به ويژه مهاجرت پزشكان يكي از معضلاتي است كه سياستگذاري مديريت علمي بسياري از كشورهاي جهان را به خود مشغول ساخته است. مهاجرت در ميان جامعه پزشكان مي تواند پيامدهاي مختلفي را براي ساختار خدمات پزشكي هر كشور داشته باشد كه كشور ايران نيز به تازگي با مهاجرت نخبگان پزشكي رو به رو شده است. لذا، اين مطالعه با هدف تبيين گرايش به مهاجرت به خارج در جامعه پزشكي انجام شد. اين مطالعه كيفي توصيفي با مشاركت 33 نفر از پزشكان و پيرا پزشكاني انجام شد كه قصد مهاجرت به خارج از كشور را داشتند يا به تازگي به كشوري ديگر مهاجرت كرده و ﺗﻤﺎيﻞ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ را داﺷــﺘﻪاند. از نمونه گيري هدفمند و نظري طي مصاحبه نيمه ساختارمند در گردآوري داده ها بهره گرفته شد. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از تحليل محتواي استقرايي عرفي و كدگذاري با نرم افزار Atlas.ti8 انجام شد. براي تبيين گرايش به مهاجرت، يافته هاي كيفي نشان داد كه كدهاي مصاحبه ها از دو طبقه اصلي جاذبه هاي مقصد و دافعه هاي مبدأ تشكيل شده اند. تحليل داده ها به استخراج دو طبقه اصلي شامل دافعه هاي مبدأ با 5 زيرمقوله عوامل اقتصاديشغلي، عوامل فرهنگياجتماعي، عوامل سياسيمذهبي، عوامل آموزشي و تحصيلي و عوامل شخصي و نيز جاذبه هاي مقصد با 5 زيرمقوله قانونمندي و روابط، احساس امنيت، امكانات رفاهي و مادي، فرصت هاي آموزشي و فرصت هاي شغلي منجر شد. نتايج حاكي از آن بود كه پزشكان و پيراپزشكان به دليل مسائل دافعه در كشور و جاذبه هاي زياد در كشور مقصد به مهاجرت گرايش پيدا كرده اند. از سياستگذاران حوزه سلامت و پزشكي انتظار مي رود تا براي پيشگيري و مديريت روند مهاجرت نيروهاي متخصص پزشكي، برنامه ها و قوانيني شفاف را درخصوص مديريت و رفع موانع ماندگاري جامعه پزشكي و تقويت جاذبه ها تدوين كنند.