تأثير مديريت چرا بر پراكنش جغرافيايي دو گونه گراس فصل سرد در مراتع منطقه فريدن

The effect of grazing management on spatial distribution of two cool-season grasses in Fereidan rangelands

چراي دام بر بسياري از خصوصيات جوامع و گونه‌هاي گياهي تأثيرگذار است. اين عامل انساني، كه در كشور ما به دليل عدم رعايت ظرفيت مرتع شكل مخربي به خود گرفته است مي‌تواند بر حيات افراد يك گونه گياهي مؤثر باشد و بنابراين نحوه پراكنش آن را تحت تأثير قرار دهد. در اين مطالعه با استفاده از داده‌هاي مكاني حضور گونه‌هاي Agropyron trichophorum و Bromus tomentellus، اثر قرق كوتاه مدت مرتع بر پراكنش جغرافيايي اين دو گونه مورد بررسي قرار گرفت. براي اين كار با استفاده از روش مدل‌سازي SRE نقشه پراكنش جغرافيايي آن‌ها قبل و بعد از اعمال قرق تهيه شد. نقاط حضور هريك از گونه‌ها، از بين 98قرق مطالعاتي تعيين شد كه تعداد نقاط حضور B. tomentellus، قبل و بعد از قرق به ترتيب31و37 نقطه و تعداد نقاط حضورA. trichophorum، قبل و بعد از قرق به ترتيب 16 و 25نقطه بود.از 19متغير بيوكليماتيك به عوان متغيرهاي محيطي استفاده شد. نتايج مطالعه نشان داد كه رويشگاه مناسب اقليمي گونه B. tomentellus در زمان قبل از قرق با مساحت125868 هكتار، بسيار وسيع‌تر از A. trichophorum با مساحت32515هكتار است. همچنين پس از اعمال مديريت چرا به صورت قرق و به مدت7سال، مساحت رويشگاه مناسب اقليمي A. trichophorum به51562.5هكتار(58% افزايش)ومساحت رويشگاه مناسب اقليمي B. tomentellus به137287.5 هكتار (9% افزايش) رسيد. اين مطلب گوياي آن است كه چراي دام تأثير نسبي بيشتري بر گونه A. trichophorumداشته است و اين گونه با حذف چرا توانسته است درصد بيشتري از آشيان اقليمي خود را كه در اثر فشار چرا از دست داده بود، باز پس بگيرد.

Grazing is an effective factor on many aspects of plant species and communities. This anthropogenic factor, which became a destructive operant in Iran due to mismatch to range capacity, can affect the individuals of a plant species and thus, alter its spatial distribution. In the current study, the effect of short term exclosure on geographical distribution of two cool season grasses (Bromus tomentellus and Agropyron trichophorum) investigated using historical presence data. To do so, SRE modeling method (which is a presence-only model) was used to generate distribution maps before and after applying the exclosure. Presence coordinates of each species determined from 98 permanent exclosures. The number of B. tomentellus presence spots were 31 and 37 points before and after applying exclosures; respectively. The number of A. trichophorum presence spots were 16 and 25 points before and after applying exclosures; respectively. 19 bioclimatic variables used as environmental variables. The results indicated that the area of suitable climatic habitat of B. tomentellus before applying the exclosure (125868 ha) was considerably more than A. trichophorum (32515 ha). Nonetheless, applying the exclosure caused a 58% increase in suitable habitat of A. trichophorum versus 9% increase for B. tomentellus; which suggest that the grazing had a higher relative influence on A. trichophorum and removing the grazing pressure capacitated this species to retrieve its habitats. It should be emphasized that B. tomentellus should be considered as a more tolerant species to climatic conditions due to its prevalent distribution.