بررسي و تحليل قصيده «النازلون علي الريح» از محمد علي شمس الدين؛با تكيه بر محور جانشيني و هم‌نشيني

نظريه محورهاي جانشيني وهم نشيني يكي از ابزارهاي مهم مطرح در دانش معناشناسي و نقد فرماليستي است كه كاركردي ويژه در كشف معاني دروني در ساختارهاي زباني، به ويژه بررسي ادبيات معاصر و نوگرايي هاي ادبي مؤلفان آن دارد. محمد علي شمس الدين يكي از شاعران نوگراي معاصر در عرصه ادبيات مقاومت لبنان است كه با خلق شيوه هاي نوين ارتباط ميان عناصر كلام، دست به تصوير آفريني هاي زيبا زده است. با توجه به پيچيدگي ها و تناسب هاي چند لايه در شعر شمس الدين، مقاله حاضر سعي دارد عناصر زيباشناختي در قصيده «النازلون علي الريح» را با تكيه بر دو محور جانشيني و هم نشيني استخراج نمايد تا با كشف روابط معنايي نهفته در اين اثر ادبي، نمادهاي ابتكاري شمس الدين را كشف و ميزان ارتباط آن با تاريخ ايران از يك سو، و فرهنگ اسلامي ـ شيعي از سوي ديگر مورد واكاوي قرار دهد. نتيجه بحث نشان مي دهد كه شمس‌الدين با انتخاب واژگان و تركيب و تلفيق آن ها در محورهاي جانشيني و هم نشيني، تناسب هاي پيچيده و دلپذيري را با استفاده از ايهام تناسب، مراعات نظير، استعاره و كنايه به وجود آورده است و براي نخستين بار و با استفاده از نمادهاي تاريخ ايران، همچون زنوبيا، در كنار نمادهاي ابتكاري برگرفته از فرهنگ قرآني و حماسه كربلا، همچون ريح و ذبح، اوج در هم تنيدگي فرهنگ عربي ـ ايراني ـ اسلامي را به نمايش گذاشته است.