عنوان مقاله :
تحليل ميانگين درازمدت تابش بلند زميني ايران با داده هاي سنجش از دور
پديد آورندگان :
كفايت مطلق ، اميدرضا دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه جغرافياي طبيعي(اقليم شناسي) , خسروي ، محمود دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه جغرافياي طبيعي(اقليم شناسي) , مسعوديان ، ابوالفضل دانشگاه اصفهان - گروه آب و هواشناسي
كليدواژه :
ميانگين درازمدت , تابش بلند زميني , پايگاه ثبت داده هاي آب و هوايي , نقاط داغ , ايران
چكيده فارسي :
خورشيد منبع اصلي انرژي و حيات در سطح زمين است و بدون تابش خورشيد هيچ فرآيند جوي و اقليمي در سطح كره زمين وجود نخواهدد اشت. حيات گياهي،جانوري و انساني در سياره زمين، وابسته به انرژي خورشيد است. تابش موج كوتاه از جهت استفاده آن در فرايندهاي زيست شناختي بخصوص فتوسنتز و ادامه حيات بشري داراي اهميت زيادي است و تابش موجبلند زميني كه حاصل برونداد گرمايش سطح زمين است، در تعادل گرمايي سياره زمين با توجه به وجود گازهاي گلخانهاي نقشي بسيار حياتي دارد. بخشي از تابش موج بلندزميني از طريق پنجرههاي جوي خارج ميشود و بخش عمدهاي از آن توسط گازهاي گلخانهاي به صورت تابش بلند برگشتي به سطح زمين بازگشت داده ميشود كه به ويژه در طي شبهاو فصل زمستان نقش مهمي در تعادل دمايي كره زمين بازي ميكند. برآورد تابش بلند زميني كاري دشوار است و سنجش از دور ميتواند براي ارزيابي آن در مقياس سيارهاي و منطقهاي مورد استفاده قرار گيرد. هدف از اين پژوهش تحليل ميانگين بلند مدت تابش بلند زميني ايران به كمك دادههاي مركز ملي هوا و اقيانوس شناسي ميباشد. در اين پژوهش نخست دادههاي ميانگين روزانه OLR دربازه زماني 1979 تا 2016 با پوشش مكاني 1درجهي قوسي، در مقياس جهاني از پايگاه ثبت دادههاي آب و هوايي برداشتشد. سپس بر مبناي نزديك به 1 ميليارد ياخته، ميانگين بلند مدت OLR جهان و ايران محاسبه گرديد. يافتهها در مقياس سيارهاي نشان داد كه بيشينهي تابش بلند زميني در منطقهي خاور ميانه و شمال آفريقا با مقادير بيش از 290 وات بر متر مربع رخ ميدهد كه ايران نيز بخشي از آن به حساب ميآيد. از اين رو ميانگين بلند مدت تابش بلند زميني ايران 43 وات بيش از ميانگين بلند مدت جهاني است كه مهمترين دليل آن زاويهي عمود تابش (همجواري با مدار راس السرطان) ناچيز بودن پوشش سطحي و خشكي زمين به ويژه در نيمهي جنوبي و شرقي ايران ميباشد. تحليل فضايي الگوهاي تمركز نقاط داغ و سرد با استفاده از آماره *GI برروي ايران نشان داد كه نزديك به 43درصد از گستره ايران از نظر تابش بلند زميني لكههاي سرد (در سطح اطمينان 90 درصد)، 40 درصد لكههاي داغ (در سطح اطمينان 90 درصد) و 18 درصد خنثي است كه متأثر از عرض جغرافيايي و تنوع پوشش زميني ميباشد.
عنوان نشريه :
اطلاعات جغرافيايي سپهر