تبيين و تحليل رابطۀ ميدان دانشگاه و سليقۀ مشروع تماشاگران تئاتر تهران

افزايش چشمگير تعداد سالن‌هاي نمايش در طي دهۀ اخير موجب ايجاد تغييرات بنيادي در فرايند توليد و مصرف تئاتر در شهر تهران شده است. دگرگوني‌هايي كه بر عاملان مختلف، از گروه‌هاي توليدي و سالن‌داران گرفته تا تماشاگران، تأثير گذاشته است. پژوهش حاضر با استفاده از مفاهيم نظري جامعه‌شناسي بورديو و با درنظرگرفتن اهميت ميدان دانشگاه در شكل‌گيري سرمايۀ فرهنگي و تثبيت سليقۀ مشروع، علل و معاني اين تغييرات را بررسي كرده است. در اين زمينه چگونگي تعامل عادت‌واره‌ها و سرمايه‌هاي تماشاگران ميدان تئاتر خصوصي با عاملان ميدان دانشگاه و مبارزات و راهبرد‌هاي هر يك در ميدان‌هاي تئاتر تحليل شده‌اند تا زمينۀ تحليل و طبقه‌بندي كنش‌ها و انتخاب‌هاي آنان (تماشاگران) فراهم شود؛ بنابراين، بر مبناي چارچوب روش‌شناختي پي‌ير بورديو و با تحليل علت‌كاوانه و معني‌كاوانۀ آن دسته از داده‌هاي تجربي كه از دو طريق كيفي (مصاحبۀ نيمه‌ساخت‌يافته و مشاهده) و كمي (پرسش‌نامۀ تركيبي) در ميدان تئاتر و دانشگاه گردآوري شده‌اند، تفاوت‌هاي قريحۀ پرورش‌يافته بين گروه‌هاي استادان، دانشجويان و تماشاگران تئاتر و حوزه‌هاي به‌كاربردن اين داده‌ها در ميدان تئاتر مشروع بررسي شده‌اند. در پايان اين نتيجه حاصل شده است كه ميزان اثرگذاري سرمايۀ فرهنگي در مبارزات ميدان تئاتر مشروع به‌مرور كمتر شده است و سرمايۀ اقتصادي و حضور گسترده‌تر مخاطب، نقش كليدي‌تري در منطق توليد و مصرف ميدان تئاتر مشروع ايفا كرده است؛ به‌عبارتي، اين تماشاگران تازه‌وارد به مركز قدرت در ميدان تئاتر تبديل شده‌اند و سليقۀ (سرمايۀ فرهنگي و عادت‌واره‌هاي) آنان سبب شده است نظام ادراك و طبقه‌بندي خود را به ميدان تئاتر تحميل كنند. اين تماشاگران تازه‌وارد در كنار رشد پرشتاب تعداد سالن‌هاي نمايشي كه همگي به‌ناچار خود را با قاعدۀ اقتصاد بازار تئاتر منطبق مي‌كنند، سبب تمايززدايي بيش از پيش از هويت مكان‌هاي تئاتري و نوع اجراهاي آنها شده‌اند.