«پاچه ريخته»، تركيبي ناشناخته در پند پيران

پند پيران متني برجاي مانده از قرن 5 هجري قمري است. اين كتاب، به سبب حفظ شماري از واژه هاي كهن، منبعي ارزشمند براي آگاهي از پيشينه زبان فارسي به شمار مي‌رود. هدف اين مقاله، بررسي و بيان معني تركيبِ نادر و ناشناخته «پاچه ريخته» در اين كتاب است. به اين منظور، واژه هاي مرتبط با اين تركيب از متون و گويش هاي فارسي استخراج و دسته‌بندي شده و سپس با توجه به شاهدهاي موجود مبني بر حذف همخوان «خ» /x/ در خوشه /xt/، پيوستگي اين تركيب با واژه هايي نظيرِ: «آبريت»، «اُري» و «آوري» نشان داده شده است. بر اين اساس، منظور از پاچه ريخته، پاچه اي است كه موي آن پاك شده باشد. در زبان فارسي، مشتقاتي از مصدرِ «رودن» نيز به همين معني ديده مي شود. به‌ظاهر، «ريختن» و «رودن»، دو نشانه داراي مدلولي يكسان اند كه هريك از آن ها در دوره زماني يا قلمرو جغرافيايي مخصوص به خود كاربرد داشته است. واژه هاي گويشي استفاده شده در اين مقاله، به كمك واژه نامه هاي گويشي و تحقيقات ميداني فراهم آمده است.