سعدي منسوب به كيست، «سعد بن ابي بكر» يا «سعد بن زنگي»؟

اين كه سعدي منسوب به كدام «سعد» است هنوز به طور قطع معلوم نشده است. گروهي او را منسوب به «سعد بن زنگي» و گروهي او را منسوب به «سعد بن ابيبكر» دانستهاند. غالب محققان معاصر جزو گروه اخيرند. نوشتار حاضر به منظور تشخيص همين امر با استفاده از منابع مربوط و عمدتاً آثار سعدي به تحقيق در اين مسئله پرداخته است. يافته‌هاي تحقيق به اين شرح است: يك مورد از همنشيني سعدي با «سعد بن زنگي» و اين كه سعدي او را نصيحت كرده در آثار سعدي به ‌دست آمده كه همين مورد به تنهايي انتساب سعدي به «سعد بن زنگي» را تأييد و انتساب او به «سعد بن ابيبكر» را منتفي ميسازد. همچنين شواهد گوناگوني از آثار سعدي استخراج گرديده دال بر اين كه سعدي سال‌ها قبل از بازگشت به شيراز و ملازمت درگاه «ابوبكر بن سعد» و پسرش «سعد بن ابي‌بكر» و سال‌ها قبل از سرودن بوستان و تصنيف گلستان، به «سعدي» معروف بوده و مردم او را به «سعدي» مي‌شناخته‌اند. اينها نيز انتساب سعدي به «سعد بن ابي‌بكر» را منتفي مي‌سازد. در اين نوشتار رأي و دلايل كساني كه معتقدند سعدي منسوب به «سعد بن ابيبكر» است نقد و تحليل شده و نادرستيِ آن نشان داده شده است. مي‌توان نتيجه ‌گرفت سعدي كه بر اساس مدارك و شواهد ارائه شده در اين نوشتار منسوب به «سعد بن زنگي» است و دوران او را به خوبي درك كرده است نه در اوايل قرن هفتم بلكه در سه دهه آخر قرن ششم متولد‌ شده‌ است. معلوم‌ شدن زمان حدوديِ تولد سعدي، برخي ابهامات موجود در نوشته‌هايش را روشن‌ مي‌كند.