معيارهاي ساختاربندي علم فقه و شاخص هاي ارزيابي آن

ساختاربندي علم فقه بر اساس معيارهاي گوناگوني طراحي مي شود. حداقل سه دسته معيار منطقي، فلسفه فقهي و درون فقهي براي ساختاربندي فقه وجود دارد. معيارهاي منطقي معيارهاي لازم و مشترك در هر ساختاري است. معيارهاي فلسفه فقهي، معيارهاي ترجيحي است كه فقيهان بدان تصريح كرده اند و معيارهاي درون فقهي، معيارهاي ترجيحي است كه از فقه گرفته شده اند. در اين مقاله، پس از بيان انواع معيارهاي ساختاربندي، معيارهاي جامعيت، مانعيت، اساس واحد، تباين اقسام، انسجام، هدف داري و پاسخگويي در حيطه معيارهاي منطقي، معيارهاي قصد تقرب، اخروي و دنيوي بودن، مطلوبيت ذاتي، غرض از تشريع، دفع مفسده و جلب منفعت، حفظ مقاصد شريعت، ارتباطات انساني، مراحل طبيعي زندگي، كمال يابي قواي نفساني، نيازهاي بشر، حق در حيطه معيارهاي فلسفه فقهي و معيارهاي سنخ فعل مكلف، سنخ موضوع، سنخ حكم، اصناف مكلفان، احوال مكلف، آثار و لوازم فعل مكلف در حيطه معيارهاي درون فقهي بررسي و ارزيابي شده است. ساختارهاي فقهي را بر پايه شاخص هاي مختلفي مي توان ارزيابي كرد. شاخص ها ذيل معيارها قرار مي گيرد. در اين پژوهش با روش استقراي كتاب هاي فقهي و غيرفقهي معيارهاي ساختاربندي استقصا شده است.