نقش سنجه‌هاي سيماي سرزمين و فرايندهاي مكاني تغيير در ارزيابي كارايي مدل ژئومد (مطالعه موردي: حوضه آبخيز نكارود)

ارزيابي كارايي مدل پيش‌بيني تغييرات پوشش سرزمين، بخش مهمّي جهت اطمينان از صحّت نتايج حاصل است. هدف پژوهش حاضر، ارزيابي كارايي مدل ژئومد با استفاده از سنجه‎هاي سيماي سرزمين و فرايندهاي مكاني تغيير جهت پيش‌بيني تغييرات جنگل در حوضه آبخيز نكارود، شمال ايران است. جهت انجام اين كار، از نقشه‎هاي پوشش سرزمين سال‎هاي 1363، 1380 و 1389 به عنوان نقشه‎هاي واقعيّت زميني استفاده شد. نقشه شايستگي انتقال از جنگل به غيرجنگل با استفاده از تركيب خطّي وزن داده شده، توليد شد. از توابع عضويت فازي براي استانداردسازي و از تحليل سلسله‌مراتبي نيز به منظور وزن‌دهي معيار‎ها استفاده شد. سنجه‎هاي سيماي سرزمين شامل مساحت كل، تراكم لكّه، تراكم حاشيه، چين‌خوردگي ابعاد، دايره محدودكننده، سوراخ‌شدگي (مشبّك‌شدگي)، پراكندگي و مجاورت با استفاده از نرم‌افزار كمّي‎كردن الگوي سيماي سرزمين (فرگستتس) و فرايندهاي مكاني تغيير با استفاده از درخت تصميم‎گيري در محيط مدل‌ساز تغيير سرزمين محاسبه شدند. بيشترين ميزان خطاي نسبي حاصل از مقايسه نقشه واقعيّت زميني با نقشه پيش‌بيني‌شده براي سنجه‎هاي تراكم لكّه، دايره محدودكننده و سوراخ‌شدگي به دست آمد؛ در صورتي كه مدل توانست با دقّت بالايي مساحت، پيچيدگي اشكال، تكّه‌تكّه‌شدگي، فشردگي و ناهمگني مكاني لكّه‎هاي جنگلي را پيش‌بيني كند؛ همچنين فرايند مكاني تغيير حذف طي سال‎هاي مورد مطالعه با توجّه به كاهش مساحت و تعداد لكّه‎ها اتّفاق افتاد كه مدل نيز به درستي همين فرايند را پيش‌بيني كرد. نتايج مطالعه حاضر نشان داد اين روش با كارايي بالايي مي‌تواند درك جامع و كاملي از عدم قطعيّت صحّت نتايج توليدشده ارائه دهد.