رابطه بين تحوّلات زمين هاي الگودار با تغييرات زماني و مكاني غلظت تركيبات شيميايي كفه نمكي پلاياي سهل‌آباد (مطالعه موردي: استان خراسان جنوبي)

محيط حسّاس پلايا به‌مثابه يكي از بزرگ‌ترين منابع معدني، جايگاه ويژه اي در فعّاليّت‌هاي اقتصادي دارد. تركيبات شيميايي موجود در پلايا براي خاك بسيار ضروري بوده و به منظور حاصلخيزي خاك كشاورزي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. پلاياي سهل آباد در استان خراسان جنوبي به سبب داشتن درياچه هاي اتّفاقي شور، اراضي مرطوب، پوسته هاي نمكي، توده هاي نمك سطحي و زمين هاي الگودار، چشم‌انداز ژئومورفولوژيك ويژه اي ايجاد كرده و از سوي ساكنان مورد بهره‌برداري‌هاي معدني و كشاورزي قرار مي گيرد. مسئله بهره‌برداري غير اصولي و بيش‌ازحد منابع معدني پلاياي سهل آباد، ضمن بروز تحوّلات غير طبيعي در چشم‌انداز ژئومورفولوژي پلايا مي‌تواند باعث تشديد مخاطرات ناشي از فرسايش بادي ازطريق افزايش بار رسوب قابل حمل شود. در اين بررسي درصد تغييرات برخي از عناصر شيميايي شامل كلريد سديم، سديم و ژيپس با كمك داده هاي ماهواره اي در طي دو دوره زماني محاسبه شده است. درصد تغييرات زمين هاي الگودار نيز با كمك تجزيه و تحليل الگو و بافت اوّلين جزء اصلي تصاوير ماهواره اي محاسبه‌شده است. درنهايت، رابطه همبستگي بين اين دو گروه از تغييرات در سطح كفه نمكي پلايا بررسي شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه توده هاي نمك در سطح خاك پلايا غالباً از كلريد سديم و ژيپس تشكيل شده‌ و يكنواخت نبودن توزيع موادّ شيميايي محلول در محدوده چشم انداز پلايا سبب تنوّع در تشكيل زمين هاي الگودار شده است؛ همچنين بررسي رابطه بين تغييرات به وجودآمده در غلظت تركيبات شيميايي مورد بررسي با يكديگر همبستگي ضعيفي را نشان مي دهد. درنهايت بررسي رابطه بين تغييرات تركيبات شيميايي با تغييرات به وجودآمده در زمين هاي الگودار كفه پلايا وجود همبستگي از نوع مثبت و ضعيف در سطح معني‌داري 0.05 = α را نشان مي‌دهد. بيشترين اثرگذاري در بين تركيبات شيميايي مورد بررسي بر تحوّلات زمين هاي الگودار كفه پلايا مربوط به تغييرات غلظت تركيب شيميايي سديم با مقدار همبستگي حدود 0.35 است.