شاخص‌هاي فشار جو و اقليم ايران

تعيين شاخص‌هاي اقليمي و مطالعه‌ي پيوند از دور از روش‌هاي مهم در راستاي هدف علم اقليم‌شناسي همديد مي‌باشد. مهم‌ترين اين شاخص‌ها براي اقليم ايران كدامند؟ براي اين هدف، داده‌هاي رقومي روزانه‌ي ارتفاع ژئوپتانسيل براي سطوح مهم جوّي از مركز ملّي پيش بيني محيطي و تحقيق جوّي آمريكا براي دوره‌ي 63 ساله(1948-2010) و داده‌هاي روزانه‌ي دما و بارش براي 43 ايستگاه ديده باني همديد در دوره‌ي 30 ساله ( 1977-2008) از هواشناسي ايران دريافت شد. با استفاده از روش تحليل مؤلفه‌ي اصلي، شاخص‌هاي مهم جوّي در محدوده‌ي جغرافيايي 10 تا 70 درجه عرض شمالي و 10 تا 80 درجه طول شرقي براي نيمه‌ي سرد سال (پاييز و زمستان)شناسايي و با روش همبستگي، چگونگي و اهميّت هر كدام از اين شاخص‌ها در اقليم ايران تعيين گرديد. نتايج نشان داد، هفت شاخص جوّي در نيمه‌ي سرد سال در محدوده‌ي جغرافيايي مطالعه وجود دارند و مهم‌ترين آنها براي اقليم ايران به ترتيب از شروع فصل سرما تا اواسط ماه نوروز شامل، شاخص آسياي مركزي، سيبري شمالي، اروپاي غربي، آناتولي و مديترانه‌ي غربي مي‌باشند. بيشترين تأثير را شاخص‌ها بر اقليم دمايي ايران دارند و تأثير بارشي آنها به شكل ناحيه‌اي مي‌باشد. بالاترين ارتباط بارشي را ساحل درياي خزر با شاخص آسياي مركزي و اسكانديناوي – مركز آسيا به ترتيب در پاييز و زمستان وكل ايران با شاخص مديترانه‌ي غربي دارند. بنابراين با توجه به اصل تابلر در جغرافيا، مراكز و شاخص‌هاي مهم جوّي اقليم ايران در محدوده‌ي‌هاي نزديك به ايران استقرار داشته و اهميّت آنها بيش از شاخص‌هاي اقليمي در فاصله خيلي دور مي‌باشد.