برآورد شدت فرسايش و رسوب حوزه‌ي‌ آبخيز ايور با استفاده از روش تجربي MPSIAC

فرسايش و رسوب‌زايي يكي از مشكلات مهم در مديريت حوزه‌هاي آبخيز كشور مي‌باشد. فرسايش و پيامدهاي ناشي از آن، با تشديد بهره برداري انسان از طبيعت از اوائل قرن بيستم، آثار منفي خود را بر اكوسيستم حياتي وارد ساخته است. مطالعات فرسايش خاك به علت پيامد‌هاي نامطلوب زيست محيطي و اقتصادي، شور شدن تدريجي اراضي، از بين رفتن پوشش گياهي، كاهش حاصلخيزي خاك، افزايش فرسايش و رسوب‌گذاري، آلودگي شيميايي خاك و آثار سوء بر مديريت پايدار اراضي، اهميّت قابل توجهي پيدا كرده است. جهت برآورد ميزان فرسايش و رسوب در زيرحوزه‌ها و حوزه‌ي آبخيز ايور استان خراسان شمالي از مدل MPSIAC  بر اساس نه فاكتور زمين‌شناسي، خاك،آب و هوا، رواناب، پستي و بلندي، پوشش زمين، استفاده از اراضي، وضعيت فرسايش سطحي و فرسايش رودخانه‌اي و انتقال رسوب استفاده شد. بطوري كه پس از مشخص شدن نقشه واحد كاري امتيازات مربوط به عوامل نه گانه مدلدر هر واحد كاري برآورد و در هر واحد كاري مقدار رسوب محاسبه گرديد. سپس با ميانگين وزني از واحدهاي كاري مقدار رسوب براي هر زيرحوزه و كل حوزه برآورد گرديد و در نهايت با محاسبه SDRبراي حوزه و زيرحوزه‌ها مقدار فرسايش محاسبه گرديد. با توجه به نتايج حاصل مقدار متوسط فرسايش در كل منطقه به ميزان 7.01 تن بر هكتار بر سال و زيرحوزه‌هاي I′9 و I′10با داشتن حدود 14 تن فرسايش ساليانه‌ي خاك، بيشترين مقدار فرسايش را دارا مي‌باشند. از ميان رخساره‌هاي ژئومرفولوژي نيز رخساره‌هاي مسيل با داشتن فرسايشي معادل 45.32 تن بر هكتار اختلاف فاحشي با ساير رخساره‌ها دارد. زيرحوزه I´9و I´10با مقادير رسوبدهي بالاي 7  تن بر هكتار در سال بيشترين مقدار توليد رسوب را به خود اختصاص داده‌اند. مقدار متوسط رسوبدهي در كل منطقه به ميزان 2.95 تن بر هكتار بر سال و طبقه رسوبدهي متوسط بيشترين مساحت حوزه را به خود اختصاص داده است. واحدهاي زمين‌شناسي Qal (بستر رودخانه) داراي بيشترين مقدار فرسايش مي‌باشد. ميزان فرسايش در مناطق مرتفع و سراب حوزه به دليل بارندگي بيشتر نسبت به نقاط خروجي و پست ترحوزه افزايش مي‌يابد. با افزايش حجم رواناب خصوصاً در بخش‌هاي پاييني حوزه ميزان فرسايش به شدت افزايش خواهد يافت. از مهمترين عوامل فرسايش و توليد رسوب در حوزه آبخيز ايور نوع تشكيلات زمين‌شناسي خصوصاً در بخش‌هاي خروجي حوزه مي‌باشد. وجود تشكيلات حساس مارني كه در برخي مناطق بطور كامل در سطح زمين ظاهر شده اند و در برخي نقاط نيز در محدوده‌ي فرسايش‌هاي آبراهه‌اي ظهور پيدا  نموده‌اند، از دلايل وجود فرسايش طبيعي در منطقه مي‌باشد. در بخش‌هاي خروجي حوزه ميزان فرسايش افزايش يافته و در طبقات زياد و خيلي زياد قرار مي‌گيرند.