مهاجرت جوانان، به ‌راستي مشكل كجاست؟ جوامع محلي و آينده‌نگري براي شكل‌دهي به سكونتگاه‌هاي روستايي مطالعه موردي: روستاهاي شهرستان خوي، آذربايجان غربي

چرا مهاجرت جوانان روستايي به شهرها به رغم پيشرفت‌هاي قابل توجهي كه در دو دهۀ اخير در روستاهاي كشور صورت گرفته است همچنان ادامه دارد؟ در سوابق مطالعاتي به وجوه فراواني از دلايل مهاجرت اشاره شده است كه دو وجه آن تازگي داشته و در شرايط كنوني مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد: پيش‌بيني و تجويز ملزومات خدماتي براي آيندۀ روستا مبتني بر الگوهاي كليشه‌اي ساده و پيشين توسعه و بي‌‌توجهي به نقش مشاركت شهروندان در فرايند توسعه روستايي. در مقالۀ حاضر به شناسايي خواسته‌هاي جوانان شهرستان خوي از آينده روستايي برحسب الگوهاي نوين خدمات‌رساني و توسعه‌اي و تجربيات چندگانه و محيط‌هاي متفاوت سكونتگاهي در سه فاز معيشت، محل اقامت و شيوۀ زندگي و نواحي طبقه‌بندي شده شهر، حومه، مراكز روستايي و روستاهاي دوردست پرداخته شده است. هدف ارائه راه‌حلي روش شناسانه براي تشخيص ذهنيات و ترجيحات سكونتي جوانان روستايي و در نتيجه جلوگيري از روند روز افزون مهاجرت است. روش پژوهش حاضر، كيفي و هدف آن كاربردي است. 87 مصاحبه از نوع ساخت يافته با جوانان روستايي در سنين 18تا 39 سال و به صورت هدفمند به عمل آمد. نتايج نشان مي‌دهد كه آينده شخصي جوانان خويي در پيوند با خواسته‌هاي چندبُعدي و متنوع است: گوناگوني اشتغال، محل اقامت و سبك زندگي كه شامل كار در كارخانجات و اداره‌ها با حقوق و مزاياي ثابت، داشتن شغل دوم و بيشتر خدماتي، رفت و آمد پي‌در‌پي به مركز شهر، مجاورت و همسايگي، خانه‌هاي بزرگ و حياط دار، خود معيشتي و كارخانگي و درگيري اجتماعي و با جامعه و دوستان بودن مي‌شود. در عين حال، خواسته‌هاي بي‌شمار و بسيار پيچيده‌تر جوانان در نواحي روستايي دوردست در مقايسه با ساير نقاط، نتيجه‌اي فراتر از انتظار بود. در واقع، تصوّر از آينده در سطح خُرد با آنچه كه در سطح عمومي ‌از زندگي روستايي روايت مي‌شود فرق دارد. بدون شك، اثربخشي سياست‌هاي خدمات‌رساني و توسعه در روستاها به‌طور قابل توجهي با لحاظ كردن خواسته‌هاي مورد انتظار جوانان از آينده روستايي مي‌تواند بالا رود؛ بر اساس شاخصه‌هاي چند بُعدي و متنوع اشتغال، محل اقامت و سبك زندگي و در انواع مختلفي در سكونتگاه‌هاي روستايي.