طبقه‎بندي و تناسب اراضي براي توسعه‌ي مناطق محروم در چهارچوب اقتصاد مقاومتي مطالعه موردي: شهرستان ريگان، جنوب شرق استان كرمان*

حفظ منابع خاك و آب، توسعه‌ي پايدار و اشتغال زايي در مناطق محروم و روستايي به عنوان يكي از مهمترين راهبردهاي مديريت دانايي محـور در كشـور مطـرح مي باشد. مطالعات خاك‌شناسي، قابليت آبياري، طبقه بندي استاندارد و تناسب اراضي براي اصلاح يا جايگزيني كاربري فعلي و همچنين روش هاي نوين آبياري به منظور افزايش راندمان مصرف آب در بخش كشاورزي و افزايش ارزش افزوده توليدات كشاورزي قدم مهمي براي دستيابي به اقتصاد مقاومتي محسوب مي شود. در اين راستا، مطالعه اي در شهرستان ريگان، واقع در جنوب شرق استان كرمان انجام شد. منطقه‌ي مورد نظر بسيار محروم بوده و اين تحقيق از نظر توليد فرصت هاي شغلي براي مردم و الگو قرار گرفتن براي مناطق مجاور مهم مي باشد. اهداف اصلي اين تحقيق امكان سنجي اصلاح و ايجاد قابليت هاي جديد در منابع خاك و آب اراضي منطقه به منظور رفع يا كاهش محدوديت ها در بهبود يا تغيير نوع بهره وري از اراضي و ارتقاء اقدامات مديريتي در منطقه مي باشد. جهت نيل به اهداف فوق، مطالعات ميداني ازقبيل مكان يابي و حفر 23 خاك رخ و انجام 160 نمونه برداري از خاك هاي منطقه انجام شد. با استفاده از ساير داده هاي كمكي مانند تصاوير ماهواره اي، نقشه هاي زمين شناسي، پستي و بلندي، اطلاعات هواشناسي، مطالعات پيشتر انجام شده و نتايج تجزيه و تحليل هاي آزمايشگاهي، اقدام به تهيه نقشه هاي موضوعي مختلف مانند ارزيابي منابع اراضي، طبقه بندي استاندارد و قابليت آبياري اراضي براي دو روش آبياري سطحي (سنتي) و موضعي (مدرن) شد. سپس ارزيابي تناسب فعلي و آتي اراضي براي سه نوع بهره وري اراضي شامل گندم آبي، يونجه و خرما صورت گرفت. اراضي منطقه در سه شكل ظاهري دشت دامنه اي، فلات و مخروط افكنه آبرفتي قرار گرفتند. نتايج تحقيق نشان دادند كه خاك هاي منطقه بر اساس روش جامع رده بندي خاك ها در دو تحت رده Salids و Gypsids جاي مي گيرند. از جمله محدوديت هاي قابل اصلاح اراضي منطقه مي توان به شوري و قليائيت، لايه سخت كفه و پستي و بلندي و محدوديت هاي غيرقابل اصلاح نيز به اقليم، مقدار زياد سنگريزه خاك سطحي و عمقي اشاره كرد. با توجه به وجود منابع آب زيرزميني و پس از انجام عمليات عمراني و تغيير روش آبياري و اعمال يك مديريت كارآمد مي توان تمام منطقه را كه در شرايط باير هستند، به زير كشت انواع بهره وري هاي مناسب (زراعي و باغي) اختصاص داد. بخشي از منطقه كه داراي قابليت كاربري كشاورزي است، براي تيپ بهره وري گندم و يونجه دركلاس تناسب S2 و تمام منطقه براي خرما در كلاس هاي تناسب S1 و S2قرار مي گيرند. در نهايت مي توان گفت تحقق برنامه هاي توسعه نواحي روستايي، محروميت زدايي و اهداف اقتصاد مقاومتي در بخش منابع آب و خاك با اعمال مديريت مناسب قابل دست‎يابي مي باشد.