تحليل تغييرات كاربري اراضي حوزۀ آبخيز بالانج‌‌چاي با استفاده از سنجه‌‌هاي سيماي سرزمين

امروزه تفكيك سيماي سرزمين به عنوان يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي اكولوژي و كاهش تنوع بيولوژيكي شناخته شده است. اين مسأله وسعت عرصه‌هاي طبيعي را كاهش و پراكندگي و انقطاع آن را افزايش مي‌دهد. آشكارسازي و تحليل تغييرات كاربري اراضي مبناي شناخت مسائل و مشكلات محيط زيست مي‌باشد. هدف از اين پژوهش ارزيابي تغييرات مكاني و زماني كاربري اراضي بالانج‌چاي شهرستان اروميه به كمك فناوري سنجش از دور و با استفاده از سنجه‌هاي سيماي سرزمين در يك بازه زماني 24 ساله است كه براي برنامه‌ريزي‌هاي فعلي و آتي استفاده از سرزمين در جهت توسعه پايدار حائز اهميت مي‌باشد. براي تهيه نقشه كاربري اراضي از تصاوير ماهواره‌اي Landsat4 سال 1992 و Landsat8 سال 2016 استفاده شد. به منظور بررسي تغييرات كاربري اراضي در اين بازه زماني از سنجه‌هاي تعداد لكّه، تراكم لكّه، تراكم حاشيه، درصد پوشش سيماي‌سرزمين، بزرگترين لكّه و شكل سيماي‌سرزمين در سطح كلاس و از سنجه‌هاي تعداد لكّه‌ها، تراكم لكّه، بزرگ‌ترين لكّه، شكل سيماي‌سرزمين، تنوع شانون و پيوستگي در سطح سيماي سرزمين در نرم‌افزار Fragstats 4.2 استفاده شد. نتايج پژوهش با استفاده از سنجه‌ها در سطح كلاس و سيماي سرزمين بيانگر آن است كه به‌طور كلي، سيماي سرزمين تكه‌تكه‌تر، از نظر شكلي پيچيده‌تر، نامنظم‌تر و از نظر ميزان يكپارچگي عناصر ساختاري، ناپيوسته‌تر ( از 38.21 درصد به 24.10 درصد) و از نظر نوع كاربري پوشش موجود در واحد سطح متنوع‌تر (از 1.08 به 1.3) شده است. هم‌چنين تفسير نتايج گوياي اين واقعيت است كه لكّه‌هاي انسان‌ساخت و كشاورزي در بازه زماني مورد نظر روند تغييراتي كاملاً همسو را طي كرده‌اند كه مي‌تواند ناشي از اثر مستقيم و شدت حضور بيش‌تر انسان در تعيين الگوي پراكنش مكاني آن‌ها در مقايسه با ساير كاربري‌ها باشد