واكاوي روابط مكاني فراواني رخداد ماهانۀ بارش‌هاي فرين بالا در ناحيۀ خزري (2016-1966)

بارش يكي از مهم‌ترين عناصر آب‌وهوايي موثر بر جنبه‌هاي مختلف محيط بشمار مي‌آيد از جلوه‌هاي رفتاري بارش خشونت آن است كه به شكل مقادير فرين ظهور مي‌يابد. مقادير فرين بارش مي تواند به صورت سيل و خشكسالي و با ناهنجاري‌ها و پيامدهاي محيطي انساني قابل توجهي رخ دهد. فرين‌هاي بارش نظير تمامي عناصر آب‌وهوايي از الگويي جغرافيايي تبعيت مي‌كند. شناسايي اين الگوها، بويژه در نواحي كه معيشت مبتني بر نزولات آسماني است، بر مديريت و برنامه‌ريزي مبتني بر دانسته‌هاي مذكور موثرند. با توجه به اينكه بارش‌هاي فرين بالاي ناحيه خزري، يكي از مخاطرات طبيعي بويژه در بخش‌هاي شرقي اين ناحيه مي گردد، شناخت آرايش مكاني اين پديده مي تواند برنامه‌ريزي‌هاي محيطي و كاهش آسيب‌پذيري و نيز افزايش سازگاري با اين عارضه را آسان‌تر سازد. از اين‌رو و به منظور واكاوي روابط فضايي مجموع فراواني ماهانه بارش‌هاي فرين ناحيه خزري براساس آستانه صدك 99 و بيشتر، 385 ايستگاه ( همديد، اقليم‌شناسي و بارانسنجي سازمان هواشناسي و باران سنجي وزارت نيرو ) طي بازه زماني 2016-1966 مورد بررسي قرار گرفت. به منظور واكاوي روابط مكاني از برخي روش هاي آمار فضايي (آماره موران جهاني موران محلي و آماره گتيسارد جي) استفاده شد. نتايج حاصل از مطالعۀ حاضر نشان داد كه رفتارحاكم بر مجموع فراواني ماهانه بارش فرين ناحيه خزري از الگوي خوشه‌اي پيروي مي‌كند. نواحي توام با خودهمبستگي‌هاي مثبت بيشتر در نواحي داخلي (نواحي كوهپايه‌اي) و به دور از خط ساحلي در اكثر ماه‌ها مي باشد. خوشه‌هاي خودهمبستگي مثبت در بخش‌هاي شرقي و غربي و قسمت‌هايي از مركز بيشتر گسترش دارند. آزمونG* (گتيسجي استار) فراواني خوشه‌هايي با ارزش بالا و پايين را تاييد مي كند. مقايسه يافته‌هاي اين پژوهش و پژوهش‌هاي پيشين نشان داد كه موقعيت جغرافيايي ناحيه خزري و ارتفاعات البرز و نيز سامانه‌هاي همديد موثر بر ناحيه خزري تاثير شايان توجهي بر الگوي فضايي فراواني رخداد بارش فرين دارند.