پهنه‌بندي آگروكليماي كشت زعفران در استان خراسان شمالي: رهيافتي براي تغيير الگوي كشت

مشكلات مربوط به تغيير دما، شوري خاك و افت شديد سطح سفره هاي آب زيرزميني از يك سو و خشكسالي‌هاي اخير توأم با مسائل عديده باعث شده مصرف آب در بخش كشاورزي با اصلاح الگوي كشت كاهش يافته و محصولات سازگار با نياز آبي كم و منطبق با آب و هوايي جايگزين محصولات فعلي شود. اين پژوهش به منظور مكانيابي مناطق مستعد كشت و با در نظر گرفتن نيازهاي اكولوژيك زعفران مبتني بر روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده شده و در محيط نرم افزار ARC/GIS10.3 مدل‌سازي و سپس تحليل فضايي اطّلاعات صورت گرفت. پارامترها و داده‌هاي مورد استفاده شامل اطّلاعات مربوط به زمين و خاك و داده‌هاي اقليمي با طول دوره آماري مشترك30 ساله (1394-1364) از ايستگاههاي سينوپتيك و كليماتولوژي مناطق مختلف استان و همچنين از 4 ايستگاه سينوپتيك استان‌هاي مجاور استخراج شدند سپس بر اساس اهميت هر پارامتر با استفاده از مدل AHP به وزن‌دهي معيارها در سطح منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. براي تحليل فضايي، اطّلاعات به نرم افزار Expert choice وارد و خوشه‌بندي، ارزش‌گذاري معيارها و تلفيق اطّلاعات و در نهايت لايه نهايي توليد گرديد.نتايج نشان داد 47.1 درصد از اراضي استان خراسان شمالي براي كاشت زعفران در كلاسهاي كاملاً مناسب و نسبتاً مناسب، 35.99 درصد اراضي داراي تناسب بحراني و 16.89 درصد اراضي در كلاس نامناسب قرار گرفتند.دشت‌هاي كاملاً مناسب كاشت محصول زعفران شامل دشت‌هاي جاجرم،اسفراين،گراتي،صفي آباد و پسكرانه هاي فاروج و شيروان و در كلاس‌هاي نامناسب دشت‌هاي بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان و پسكرانه هاي فاروج، شيروان و اسفراين قرار دارند.