بررسي و تحليل قابليت توسعۀ چندمركزي در مقياس فرامنطقه اي (نمونۀ موردي: استان مازندران)

اهداف: مفهوم چندمركزي يكي از مبهم ترين اصطلاحات در علوم منطقه اي است. بخشي از اين ابهام به رويكردها و مقياس هاي مختلف مربوط مي شود. اگرچه اغلب پژوهش هاي اخير، بر روي مقياس شهري و به ويژه منطقۀ كلان شهري چندمركزي تمركز كرده اند، امّا كمتر به سطوح ملّي و استاني توجّه شده است. بنابراين مقالۀ حاضر سعي دارد تا با برشمردن ابعاد و مؤلّفه هاي اين مفهوم در اين مقياس، به بخشي از اين ابهامات پاسخ دهد و روش هايي را براي سنجش آن در كشور بيابد. سپس، قابليت توسعۀ چندمركزي را در سطح استان مازندران بسنجد. روش: با توجّه به ماهيت و هدف پژوهش، از روش توصيفي ـ تحليلي استفاده شده است. مطابق با ادبيات موضوع، دو بُعد مورفولوژيك و عملكردي را مي توان در سطح كلان براي سنجش چندمركزيتي شناسايي كرد. در تحليل ها، شاخص نخست شهري، شاخص تقوايي، شيب رتبۀ اندازه و تحليل كانوني به عنوان شاخص هاي مورفولوژيك و شاخص واسانن، تراكم شبكه و آنتروپي به عنوان شاخص هاي عملكردي به كار رفته اند. يافته ها/ نتايج: نتايج تحليل نشان مي دهند مازندران داراي نظامي از مراكز متوازن و نسبتاً هم اندازه در گروه هاي جمعيتي مختلف و فاقد ساختاري سلسله مراتبي است. به علاوه، مراكز شهري به طور نسبتاً برابر در پهنۀ سرزمين پراكنده شده اند. از نقطه نظر عملكردي نيز، منطقه داراي همبستگي شبكه اي بالا، جريان ها و پيوندهاي متوازن و دوطرفه و نظامي نسبتاً شبكه اي است. نتيجه گيري: استان مازندران را مي توان چه بهلحاظ مورفولوژيك و چه به لحاظ عملكردي، تبلوري از يك ساختار فضايي چندمركزي تعريف كرد.