ارزيابي آماري از انتقالات كاربري اراضي و پوشش زمين در حوضه آبخيز درياچه اروميه با استفاده از ماتريس انتقال

اهداف: پايش تغييرات كاربري ها و درك پويايي آن در يك حوضۀ آبخيز، از جايگاه خاصّي در مديريت پايدار آن حوضه برخوردار است. هدف تحقيق حاضر، استفاده از سنجش از دور و GIS جهت تهيۀ نقشۀ تغييرات و شناسايي انتقالات كاربري اراضي و پوشش زمين با به كارگيري ماتريس انتقال و تصاوير ماهوارۀ لندست در حوضۀ آبخيز درياچۀ اروميه مي باشد. روش: جهت انجام تحقيق، از تصاوير ماهوارۀ لندست در دورۀ زماني 2015 ـ 1988 استفاده گرديد. بدين منظور پس از انجام پيش پردازش هاي موردنظر، جهت انجام طبقه بندي از روش هاي ماشين بردار پشتيبان و روشيءگرا استفاده و سپس اعتبارسنجي گرديدند. همچنين جهتِ برآورد ميزان انتقالات و ديگر ويژگي هاي حوضۀ آبخيز درياچۀ اروميه، ابتدا ماتريس انتقالي استخراج شده و سپس طبقه بندي شئ گرا بين دوره هاي زماني 2015ـ1988 ارائه شد. سپس با استفاده از فرمول هاي موردنظر، ميزان پايداري، افزايش، كاهش، تغييرات كل، تغييرات خالص و مبادلۀ همزمان كاربري هاي اراضي و پوشش زمين مشخّص گرديد. يافته ها/ نتايج: پس از ارزيابي صحت، صحت كلّي براي نقشه هاي حاصل از ماشين بردار پشتيبان و روش شئ گرا به ترتيب برابر با 94 و 92 درصد و مقدار كاپاي آنها به ترتيب 92 و 89 برآورد شد كه نشان دهندۀ برتري روش شئ گرا در مقايسه با روش ماشين بردار پشتيبان است. در كل، هر دو روشِ طبقه بندي توانستند صحت قابل قبولي براي نقشه هاي كاربري اراضي و پوشش زمين ارائه دهند. نتايج حاصل از انتقالات نشان داد به طور ميانگين، 59 درصد از چهرۀ زمين در حوضۀ آبخيز درياچۀ اروميه در فاصلۀ زماني 2015ـ 1988 پايداري پوشش داشته است، كه بيشترين ميزان اين تداوم براساس مقدار اين كاربري در فاصلۀ زماني 2015ـ1988 مربوطه به مناطق مسكوني ميباشد. حدود 14 درصد از سطح حوزۀ آبخيز درياچۀ اروميه به صورت تبادل همزمان بوده است. همچنين سطوح آبي حوضۀ آبخيز درياچۀ اروميه در دورۀ زماني فوق، بيشترين ازدست دادگي و كمترين تبادل همزمان را تجربه كرده است. نتيجه گيري: حوضۀ آبخيز درياچۀ اروميه در اين فاصلۀ زماني (2015ـ1988) تغييرات و انتقالات شديدي را تجربه كرده است، تاجايي كه تنها 59 درصد از چهرۀ زمين، ثابت مانده و قسمت هاي ديگر، انواعي از انتقال ها را تجربه كرده اند. همچنين سطوح آبي و سپس مراتع، بيشترين آسيبپذيري را تجربه كرده اند كه نشان از افزايش اراضي فاقد پوشش و اراضي زراعي (كشاورزي) ميباشد. اين تجزيه وتحليل ما را به سنجش و تجسّم ميزان انتقالات عمدۀ LULC درجهت برنامه ريزيِ آيندۀ حوضۀ آبخيز درياچۀ اروميه توصيه مي كند.