خوانش بيش‌متني نقش‌مايۀ انار در زيورآلات ايراني

بيان مسئله: تقليد و الهام از آثار هنري گذشتگان، در شكل‌گيري اثري نو و خلاقانه قدمتي طولاني دارد. زيورآلات نيز به عنوان يكي از هنرهاي غني ايران‌زمين، از اين قاعده مستثني نيست. زيورآلات فارغ از مفهوم سرمايه‌اي، همواره ابزاري براي بازتاب هويت فرهنگي جوامع است و نقشي بارز در مراسم آييني يك جامعه، باورهاي مردم در گذشته و شناخت انديشه‌هاي آنان ايفا مي‌كند. در جستار حاضر با توجه به اهميت نقش‌مايۀ انار در فرهنگ ايران‌زمين، تكرار اين نقش‌مايه در متن زيورآلات باستاني ادوار مختلف و رجعت به اين نقش‌مايه در زيورآلات معاصر، آرايۀ پركاربرد انار انتخاب شده است.هدف: هدف از اين پژوهش، مطالعه و بررسي چگونگي ارتباط فرم‌هاي بازنمايي‌شدۀ انار، در زيورآلات معاصر و پيش‌متن‌هاي برگرفته آنها در زيورآلات باستاني است. جستار حاضر در راستاي پاسخ به اين سؤال است كه ارتباط زيورآلات معاصر با پيش‌متن‌هاي خود چگونه تبيين مي‌شود؟ در فرآيند اقتباس اين آثار از زيورآلات باستاني ملهم از نقش‌مايه انار چه تغييراتي صورت گرفته است؟روش تحقيق: اين پژوهش با هدف بنيادي به شيوۀ توصيفي– تحليل و تطبيقي است كه با روش ترامتنيت و رويكرد بيش‌متني صورت گرفته است.نتيجه‌گيري: در جمع‌بندي نتايج اين پژوهش چنين به نظر مي‌رسد، هنرمندان معاصر با حفظ ماهيت انار با تغييرات فرمي، برهم‌زدن تقارن، استفاده از فضاهاي منفي و مثبت، تركيب رسانه‌هاي مختلف با زيورآلات، به بازنمايي فرم انار در پيكرۀ زيورآلات معاصر مبادرت ورزيده‌اند. ارتباط ميان متن‌هاي پيشين و پسين در زيورآلات با گستره‌هاي متفاوت برگرفتگي، صراحت و اشتقاق در هردو دستۀ تغييري و تقليدي به وقوع پيوسته است.