بررسي و نقد نظريه «تفكيك قصد و فعل» در استفاده از سلاح هسته‌اي

سلاح هسته‌اي به‌عنوان نخستين مولود به‌كارگيري بشر از انرژي هسته‌اي كارايي بالايي در پايان‌دادن به جنگ و محافظت از حكومت و تماميت سرزميني ايفا مي‌كند. در برابر مي‌تواند به كشتار گسترده، انبوه و توده‌اي و اتلاف وسيع در ابعاد انساني، حيواني و محيطي بينجامد كه پيامدهاي خسارت‌بار آن در هر دو بُعد مكاني و زماني، قابل گسترش است. چالش اخلاقي پيش‌گفته باعث شد تا از نخستين روزهاي توليد اين سلاح مسئله جواز توليد، انباشت و استفاده از آن در عرصه‌هاي گوناگون جنگ در دانش‌هاي اخلاق، حقوق و علوم امنيتي و استراتژيكي به بحث و نقد گذارده شود. نظريه‌هاي تفكيكي با هدف توجيه چالش‌هاي اخلاقي ناشي از به‌كارگيري سلاح هسته‌اي و رفع نگراني‌هاي بشردوستانه در دو دانش فقه و حقوق در جنگ مطرح شد. نظريه «تأثير دوگانه» در دانش حقوق در جنگ عرضه شد كه مباني نظري آن را مي‌توان در متن‌هاي حقوق اسلامي در قالب نظريه «تفكيك قصد و فعل در استفاده از سلاح‌ها و حمله‌هاي كشنده و تخريب‌كننده فراگير» مشاهده كرد. بر مبناي اين نظريه‌ها، جواز استفاده از سلاح هسته‌اي با استناد به فقدان قصد استفاده‌كننده نسبت به كشتار و تخريب گسترده توجيه مي‌شود. ادبيات و مباني يكساني كه در اين‌دو نظريه مطرح شد، زمينه طرح ادله يكساني را با هدف توجيه استفاده از سلاح هسته‌اي پديد آورده است. مقاله پيش‌رو مي‌كوشد تا با تبيين مفاد، مباني، اقتضائات و رويكردهاي نظريه‌هاي تفكيكي، ادله و مباني استدلالي و بينشي آن‌ها را نقد و بررسي كند.