مطالعه اثر بسترهاي آلي كشت بر اجزاي عملكرد و كيفيت و كميت اسانس در چند اكوتيپ مرزه تابستانه (Satureja hortensis L.) در شرايط آب و هوايي گرگان

مرزه (Satureja hortensis L.) گياهي است از خانواده نعناعيان كه اسانس آن در صنايع دارويي و آرايشي و غذايي كاربرد زيادي دارد. هدف از اين تحقيق مطالعه اثرات چند نوع بستر كشت آلي شامل: 1 خاك مزرعه (شاهد)، 2كود دامي،3كمپوست زباله شهري،4 خاكبرگ، 5 مخلوط بسترها به نسبت مساوي بر روي خصوصيات رويشي و زايشي و نيز كميت و كيفيت اسانس در سه اكوتيپ مرزه تابستانه (كردستان، شيراز و يزد) بود. آزمايش به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي شماره يك دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان انجام گرفت. اكوتيپ شيراز داراي بيشترين درصد اسانس (2/1 درصد) در بين اكوتيپ‌هاي مختلف بود، ولي بين تيمارهاي مختلف و بين اكوتيپ ها تفاوت معني داري نشان نداد. اثر تيمارها بر روي اجزاي اسانس شامل كارواكرول، گاماترپينن و پاراسيمن معني‌دار بود. اسانس گياهان در بستر مخلوط بيشترين ميزان كارواكرول (69/74 درصد) را داشت. اكوتيپ يزد در بين اكوتيپ‌ها بيشترين ميزان كارواكرول را نشان داد. در ميان بسترهاي كشت، تيمار شاهد بيشترين درصد گاماترپينن (48/5درصد) و بيشترين درصد پاراسيمن (76/1) را داشت و همه بسترهاي آلي باعث كاهش معني‌دار اين تركيب ها در اسانس شدند. همچنين در مقايسه اكوتيپ‌هاي مختلف، اكوتيپ شيراز داراي بيشترين ميزان گاماترپينن و اكوتيپ كردستان بيشترين درصد پاراسيمن (69/1) بودند. با توجه به نتايج حاصله و اينكه اختلافي بين مصرف انواع كودهاي آلي از لحاظ اجزاي عملكرد و درصد اسانس مرزه مشاهده نشد، بنابراين در صورتي كه هر يك از انواع كودهاي آلي مورد استفاده در اين آزمايش در دسترس بوده و از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه‌تر باشد، قابل توصيه براي كشاورزان و توليدكنندگان گياه دارويي مرزه مي‌باشد.