تحليل تجربي اخلاق عملي: با تأكيد بر تعهد تعميم يافته به‌مثابه وجه عمليِ اخلاق اجتماعي

در اين مقاله، مهم ترين وجه اخلاق، يعني اخلاق عملي يا تعهد تعميم يافته در فرايند تعليم و تربيت مورد بررسيِ تجربي قرار گرفته است. رويكرد اصلي در اين مقاله، نظريه تلفيقي و چندبُعدي نظم اجتماعي است؛ چراكه در آن، به ارتباط وثيقِ نكات محوري نظريه هاي تربيتي توجه، و از تقليل گرايي مرسوم اجتناب شده است. روش انجام تحقيق، بنا به امكانات و ماهيت تحقيق، روش ميدانيِ تلفيقي؛ و عمده ي گزارش تحقيق مبتني بر نتايجِ پيمايش مي باشد. نمونه هاي مورد تحقيق، شامل 739 نوجوان، از 9 دبيرستان متفاوت در سطح استان تهران بوده است. در اين تحقيق، وجهِ عمليِ اخلاق به دو بُعد اصلي تعهد عام گرا و تعهد خاص گرا تقسيم شده؛ كه شعاع به كارگيري هنجارهاي اخلاقي را در كانون توجه قرار داده است. نتايج تحقيق، چگونگي تأييد فرضيه هاي تحقيق را آشكار مي سازد. نتايجِ تحليل رگرسيوني چندگامه حاكي از آن است كه متغيرهاي سطح فرد، يعني اعتماد عام گرا، احساس عام گرا، و صداقتِ مبتني بر آشكارسازيِ حقيقت بيش ترين نقشِ تقويت كننده را در تعهد عام گراي جوانان دارا هستند. متغيرهاي سطح خانواده، يعني دو ويژگيِ مذهبي بودن خانواده، و انصاف والدين در توزيع عواطف مهم ترين عوامل مقوم تعهد عام گرا مي باشند. متغيرهاي سطح مدرسه، همگامي در مدرسه بيش ترين نقش را در تقويت تعهد عام گرا دارد. و متغير سطح جامعه، ميزان ارزيابي از گسترش عدالت اجتماعي در تعهد عام گراي جوانان نقش مثبت ايفا مي كند. نتايج، مؤيد آن است كه تعهد خاص گرا، نقشِ مقوم و مقدماتي را در مدل تعهد عام گرا دارا است. اين، نشان گر مقدم بودنِ برخي ويژگي هاي خاص گرايي براي تقويت عام گرايي است و با داشتن مدل هاي موثق، نبايد از مشاهده ي اين صفات خاص گرا نگران بود؛ به شرط آن كه پرورش اخلاقي به فاز عام گرا وارد شده و در فاز اوليه ي خاص گرا باقي نماند.