تحليل انتقادي ديدگاه مفسران پيرامون تقديم و تأخير آيات متشابه لفظي مورد پژوهي: آيات 58 سوره بقره و 161 سوره اعراف

«مشابه» يا «متشابه لفظي» بر آن دسته از آيه‌ها و جمله‌هاي قرآني اطلاق مي‌شود كه به‌طور كامل يا با اندكي تغيير بيش از يك‌بار تكرار شده‌اند. علّت تكرار شمار زيادي از اين آيه‌ها و جمله‌ها بر پايه تغيير در تقديم و تأخير آن‌ها استوار است. نمونه‌اي از اين آيه‌ها دو آيه ذيل است كه تشابه موجود در قالب تقديم و تأخير «وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّهٌ» (البقره:58) و «وَ قُولُوا حِطَّهٌ وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً» (الاعراف:161) نمايان شده. علي‌رغم تلاش مفسران در توجيه چرايي تقديم و تأخير موجود در دو آيه مذكور، آراي آن‌ها مورد خدشه است و بايد توجيه درست را در توجّه به سياق، مكان نزول، مقام آيه و توجه به مفهوم سجده كه در آن دو به‌كاررفته دانست.  مجموعه‌ي مطالب مذكور اين نتيجه را به دست داده است كه سوره‌ي بقره، برخلاف سوره اعراف كه به توبيخ و سرزنش عصيانگران و متكبران، به‌ويژه بني‌اسرائيل پرداخته، در مقام ذكر نعمت‌ها بر بني‌اسرائيل و امت پيامبر است و تقديم سجده كه عملي در راستاي شكرگزاري است و نيز تمامي قرائن ديگر در اين جهت به كار گرفته ‌شده‌اند.