پيش‌بيني ميزان پيريت باقي‌مانده در دمپ باطله‌‌هاي فرآوري زغال با استفاده از روش آماري رگرسيون چند متغيره

زمينه و هدف: يكي از مهم‌ترين مشكلات محيط زيستي ناشي از عمليات معدن‌كاري، توليد و انتشار زهاب اسيدي در محيط پيرامون آن‌ها است. زهاب اسيدي اغلب از اكسيداسيون كاني‌هاي سولفيدي (به‌ويژه پيريت) در باطله‌ها، كانسارها و فرآوري معدني توليد مي‌شود.  از اين‌رو، پيش‌بيني و اندازه‌گيري ميزان پيريت نقش شايان توجهي در شناسايي و كنترل زهاب‌‌ اسيدي دارد. در اين مقاله با استفاده از روش آماري رگرسيون چند متغيره، رابطه‌اي براي پيش‌بيني ميزان پيريت باقي‌مانده در يك دمپ باطله فرآوري زغال واقع دراطراف كارخانه زغال‌شويي البرزشرقي پيشنهاد شده است. روش بررسي: پيش‌بيني ميزان پيريت باقي‌مانده (متغير هدف) براساس متغيرهاي تأثيرگذاري (مستقلي) مانند ميزان اكسيژن نفوذي    در ذرات باطله، عمق قرارگيري باطله‌ها در دمپ، ميزان بارش تجمعي (از زمان ايجاد دمپ باطله تاكنون) و دماي محيطي در دمپ     انجام گرفته است. براي تعيين ميزان پيريت باقي‌‌مانده پس از انجام نمونه‌‌‌برداري و آماده‌سازي نمونه‌ها، از روش جذب اتمي براي اندازه‌گيري ميزان آن در سولفور پيريتي استفاده شد. اندازه‌گيري اكسيژن نفوذي در باطله‌ها نيز به صورت برجا در محل ترانشه‌هاي حفر شده در دمپ باطله انجام شد. يافته‌ها: نتايج مطالعات آزمايشگاهي نشان داد كه ميزان پيريت باقي‌مانده با افزايش عمق باطله‌ها روند افزايشي داشته است در حالي‌كه اكسيژن در باطله‌ها تا عمق دو متري از دمپ نفوذ كرده است. ‌پس از اندازه‌گيري و جمع‌آوري داده‌هاي مورد نياز آزمايشگاهي و تاريخي، مطالعات آماري گسترده‌اي بر روي داده‌ها انجام يافته كه به واسطه آن، روابط آماري تجربي بين متغير هدف و هريك از متغيرهاي مستقل ارايه و پيشنهاد شدند. سپس با استفاده از اين روابط غيرخطي پيشنهادي و به كمك روش رگرسيون چند متغيره بر اساس الگوريتم افروي‌مسون (به روش گام به گام)، بهترين مدل (رابطه) پيشنهادي براي پيش‌بيني ميزان پيريت باقي‌مانده در دمپ باطله زغال ارايه    شده است. بحث و نتيجه‌گيري: نتايج به دست آمده حاكي از قابليت اطمينان بسيار مطلوب 87 درصدي مدل پيشنهادي است. ارتباط بالاي داده‌‌هاي اعتبارسنجي و مدل پيشنهادي با ضريب قوت90%= R2 نيز دليل ديگري بر مطلوب بودن مدل پيشنهادي براي پيش‌بيني    ميزان پيريت باقي‌مانده در دمپ باطله زغالي مي‌باشد. مدل پيشنهادي قابليت استفاده در دمپ‌هاي مشابه زغالي را دارد و سبب كاهش قابل توجهي در هزينه‌ها و زمان بررسي‌هاي زهاب اسيدي معدني در مديريت محيط زيستي باطله‌هاي معدني خواهد شد.