سبك‌شناسي نقيضه در آثار طنز زرويي نصرآباد

ابوالفضل زرويي نصرآباد از برجسته‌ترين طنزپردازان پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران است. آثار وي در طنز، هر دو زمينه نظم و نثر را در بر مي‌گيرد. زرويي كار خود را از مطبوعات طنز و بخصوص، گل‌آقا آغاز كرده است. يكي از مهمترين ويژگي‌هاي سبكي آثار او استفاده مناسب و ماهرانه از فنّ نقيضه است. نقيضه، لزوماً متني است طنزآميز  به نظم يا نثر، در تقليد از متني ديگر كه  از لحاظ ادبي، شهرت فراوان دارد و براي مخاطب آشناست. پژوهش حاضر به اين پرسش پاسخ مي‌دهد كه آيا مي‌توان نقيضه را ويژگي سبكي زرويي نصرآباد دانست؟ نقيضه‌هاي زرويي از لحاظ صوري، مضموني و لفظي داراي اهمّيّت است. زرويي از اين شگرد براي بيان انتقادهاي سياسي و اجتماعي، انتقال افكار خود به خواننده و بيان سخن مؤثّر، بهره مي‌گيرد. وي به دليل تسلّط كافي بر حوزه ادبيّات كلاسيك و معاصر فارسي توانسته است از فنّ نقيضه در هر دو زمينه نهايت استفاده را ببرد. با اين حال، در نقيضه‌هاي به‌كار رفته در بعضي از آثار نخستين زرويي بخصوص «تذكره‌المقامات»  به دليل پرداختن به شخصيّت‌هاي سياسي و اجتماعي مقطع زماني خاصّ، باعث شده است كه اين آثار با گذشت زمان، كاركرد خود را از دست داده و دچار محدوديت تاريخ مصرف گردند. نقيضه‌هاي ديگري كه زرويي در آن سعي در بيان وانتقال مضون و فضاسازي كلّي طنز داشته است، ماندگارتر و موفّق‌تر بوده‌اند. نكته ديگر اينكه زرويي در نقيضه، علاوه بر فرم و قالب‌ها به آثار مشخّصي از متون كلاسيك نظر داشته است؛ به‌طوري‌كه در آثارش بسامد نقيضه‌گويي از آثار قدمايي چون سعدي و مولانا و در بين معاصرين، اخوان ثالث بيشتر از ديگر شعرا است.