مديريت ظرفيت شبكه ريلي بر مبناي پارامترهاي تأثيرگذار مكاني و عملياتي با رويكرد سرويس گرا

ظرفيت حمل بار و مسافر در يك شبكه ريلي، تابعي از پارامترهاي مختلف است. با توجه به هزينه بسيار بالاي احداث خطوط ريلي، استفاده بهينه از ظرفيت شبكه ريلي مي‌تواند كمك شاياني به ارتقاء سطح بهره‌برداري شبكه كند. بنابراين هدف از ‌اين پژوهش، محاسبه مكان‌مند ظرفيت شبكه ريلي كشور، بر مبناي پارامترهاي تأثيرگذار است. در اين مقاله، با استفاده از داده‌هاي سير و حركتي قطارها، اقدام به طراحي و توليد نرم‌افزار مكان‌مند محاسبه ظرفيت خطوط شد؛ سپس خروجي‌هاي حاصل، با داده‌هاي روزانه و برخط عملكرد قطارهاي باري ارزيابي و مقايسه شد. در ادامه، ميزان استفاده از ظرفيت هر مسير و ميزان ظرفيت باقي‌مانده در هر بلاك و مسير نيز مشخص شد. بر اساس تحليل‌ها، كميت ظرفيت در مسيرهاي منتخب دو خطه مسافري سمنانشاهرود، تك خطه باري يزدبافق و تك خطه تركيبي اراكدورود به ترتيب 2.6 براي مسير رفت و 2.9 براي برگشت، 13.6 و 12.7 زوج قطار محاسبه شدند. با توجه به روال فعلي محاسبات، محاسبه برخط، با اتصال به پايگاه داده‌هاي مرتبط، انجام محاسبات مكان‌مند و امكان تبادل وب سرويس مكاني با نرم‌افزارهاي مختلف، مي‌تواند باعث افزايش سرعت و دقت در محاسبه ظرفيت شبكه ريلي شود. از طرفي، در معادله محاسبه ظرفيت (معادله اسكات) كه در‌ايران استفاده مي‌شود، تاكنون مرسوم بوده است ضريب تعديل قطار مسافري توسط متخصصان سير و حركت تعيين شود، در حالي‌كه در ‌اين مقاله، از آنجا كه اطلاعات هر مسير، قابل دسترس است، اين ضريب از نسبت تعداد قطارهاي مسافري به حداكثر تعداد آن در طول دوره مورد نظر محاسبه مي‌شود. ضريب به دست آمده، با ضريب تعيين شده توسط كارشناسان، مقايسه شده و نتيجه قابل قبول بود. در نهايت با دسترسي به خروجي‌ها در محيط GIS، راهكارهاي مديريتي جهت استفاده بهينه از ظرفيت باقيمانده، ارتقاء ظرفيت بخش‌هايي از شبكه و رفع گلوگاه‌هاي شبكه ريلي پيشنهاد شد.