جستاري در شگرد طنز و انواع آن در مقالات شمس

طنز يكي از انواع شيوه‌هاي بيان است؛ شيوه‌اي هنري و اثرگذار در بيان و انتقال انواع مضامين. كاربرد طنز به شيوه‌ها و مقاصد مختلف در انواع آثار هنري به كار گرفته مي‌شود. مقالات شمس تبريزي در شمار متوني است كه اين شيوه بيان در آن سهمي برجسته دارد. با توجه شخصيت شمس و كاركردي كه طنز در انتقال مؤثر آموزه‌هاي حكمي و معرفتي دارد، اين نكته قابل انتظار است. بر اساس مطالعه پيش رو مي‌توان گفت طنز در مقالات، شيوه‌اي برجسته در بيان است كه به شكلي گسترده و در انواع اشكال آن ـ با توجه به انواع طنز در مباحث نقد ادبي امروز ـ به كار گرفته شده است؛ طنز واژگاني، طنز مفهومي و طنز روايي انواعي مهم از طنزهايي به كار رفته در مقالات است. علاوه بر اين، زبان شمس در مقالات با نازكي خاصي همراه است به طوري كه مي‌توان گفت سايه‌اي از طنز بر سراسر مقالات وجود دارد و لحن شمس به طور كلي صبغه طنزآميز دارد. طنزي كه علاوه بر ذهن وقاد و زبان پرورده شمس، برخاسته از انديشه‌هاي حكيمانه و فرزانه‌منشي شمس است.