بينامتنيت مضامين اخلاقي قرآن با غزليات عربي ديوان شمس

يادگرفته هاي هر شخص، خواه ناخواه در كلام و گفتارش انعكاس مي يابد و گفتار هر شخصي به تناسب بهره گيري از منابع مختلف دستخوش تغييرات و تأثراتي است كه متون و آموزه هاي پيشين بر او ديكته مي كنند. شاعران نيز كه همواره يك قدم از افراد ديگر در كشف نهان اشيا جلوترند، از اين پديده مستثنا نيستند؛ بلكه قصايد و اشعار شاعران به شكل بارزي، انعكاسي است از آموزه هاي مختلفي كه فراگرفته اند. آموزه هاي قرآني دراين‏ميان بخش وسيعي از پيش‏فرض هاي ذهني شاعران را شكل مي‌دهد. در آثار مولانا نيز مي توان نمود عيني اين آموزه هاي اخلاقي قرآن را مشاهده كرد؛ از جمله در ديوان شمس كه بخش وسيعي از آن را ابيات عربي تشكيل داده است. پژوهش حاضر بر آن است كه نشان دهد چگونه مولانا معنايي عارفانه را با آيات بيان كرده است و براي تبيين اين مسئله از روش تحليلي و توصيفي بهره برده و با استناد به بينامتني مضمون و لفظ اين هم تنيدگي مضامين آيات قرآني را با كلام مولانا در غزليات عربي اش به تصوير كشده است. نتيجه اين پژوهش در دو محور زير خلاصه مي شود: نخست اينكه مولانا به دفعات زياد، لفظ و مضامين آيات قرآني را در غزليات عربي به كار برده است؛ دوم آنكه تغييراتي ظريف در لفظ، معنا و موسيقي واژه ها ايجاد كرده تا بهتر بتواند پيام مورد نظر خود را به مخاطبش منتقل كند.