موضوع‌شناسي علوم انساني و اقتضائات روش‌شناختي آن

يكي از مسائل مهم و اصلي در علوم انساني، روش‌شناسي آن است. عوامل و متغيرهاي مختلفي در روش‌شناسي نقش دارند كه از جمله آن، موضوع علوم انساني و نوع تلقي از آن است. موضوع علوم انساني در يك معناي كلي، انسان و جامعه و در معناي دقيق‌تر عبارت است از كنش‌ انساني. نوع تلقي از انسان و كنش‌هاي وي در مكاتب علمي نظير پارادايم‌هاي سه‌گانه در علوم انساني متفاوت بوده و بر اساس آن، به روش‌شناسي متفاوتي نائل شدند. كنش انساني به مثابه موضوع علوم انساني داراي مختصات و ويژگي‌هاي مختلفي‌اند كه آن را از موضوع ديگرعلوم به‏ويژه علوم طبيعي متمايز مي‌ُسازد. اين ويژگي‌ها عبارت‏اند از: آگاهانه‌بودن، ارادي‌بودن، هدفمند‌بودن، معناداربودن، اعتباري‌بودن و... كه وجود هر كدام به گونه‌اي در روش‌شناسي علم نقش داشته و درمجموع در علوم انساني نيز اقتضاي روشي خاصي خواهد داشت. مقاله حاضر با روش اسناد و مداركي در گردآوري داده‌ها و روش عقلي در تحليل اطلاعات، زمينه را براي نظريه‌پردازي در روش‌شناسي علوم انساني فراهم ‌مي‌سازد؛ ازاين‏رو سعي‌مي‌شود ضمن معرفي انسانِ علوم انساني و روش شناخت آن، به ويژگي‌هاي كنش انساني و اقتضائات روش‌شناختي آن در علوم انساني بپردازد.